اقتصاد کشاورزی از نوآوری جا مانده

بررسی فعالیت استارتاپ‌ها در اقتصاد کشاورزی:

اقتصاد کشاورزی از نوآوری جا مانده

 کرمان حتی یک استارت ‌آپ فروش در حوزه کشاورزی ندارد و فعالان این عرصه معتقدند که هنوز برای این موضوع زود است.

مرضیه قاضی‌زاده

 

 

نقش نوآوری و مدیریت در کشاورزی کرمان گم شده است . سال‌هاست که تا فصل برداشت می‌شود حجم گسترده‌ای از محصول یک باره وارد بازار می‌شود و قیمت در سرازیری می‌افتد. یک بار سیب زمینی، بار دیگر پیاز و گوجه و حتی محصولاتی همچون خرما. سوال اینجاست که در چنین فضایی که ما همچنان درگیر نداشتن الگوی کشت‌ایم و تاجران دست به گریبان قوانین خلع الساعه‌ای مثل قیمت دستوری و ممنوعیت صادرات ، امکان فعالیت‌های استارتاپ‌ی وجود دارد؟

 به گفته کیقباد، کیکاووسی، دبیر سابق  کارگروه رویدادهای شتاب استان، ‌ما در حوزه کشاورزی بالای 30 استارتاپ‌ فعال داریم.عمده این استارت آپ‌ها اما در بخش تولید و نوآوری فعال هستند تا فروش و بازاریابی محصول. به عبارت دیگر تنها   سه استارتاپ فعال در بخش فروش داریم که عمده آن هم در محصول پسته شکل گرفته است.

فرهنگ استارت آپ کشاورزی شکل نگرفته

محدودیت استارت آپ‌ها در بخش فروش، ‌موضوعی است که از دید کیکاووسی علت اصلی‌ آن شکل نگرفته دغدغه در این امر است. او به «کاغذ وطن» می‌گوید:«هنوز فرهنگ این موضوع جا نیفتاده و کسی جرات ندارد که خود را رودر روی دلالان قرار دهد.» او معتقد است که برای شروع این امر ابتدا لازم است تا شتابدهنده مرتبط با این امر شکل گیرند همانطور که در رفسنجان شتاب دهنده کایت  شکل گرفت. شتابدهنده‌ای که زمینه‌ای شد برای شکل گیری شرکت‌های دانش بنیان و استارتآپ‌هایی در مقوله تولید کودها و بذرهای جدید مرتبط با پسته و حتی فروش و بازاریابی جهانی این محصول.

او البته این موضوع را هم اضافه می‌کند که صاحبان ایده در بخش کشاورزی به راحتی بخش آی تی امکان مجوز گرفتن ندارند. دلیل این امر هم گرفتن مجوزات لازم از غذا و دارو و صنعت و معدن است.

استارتاپ‌ها در بخش تولید بهتر از فروش عمل کردند

 محمدرضا سپهوند، رئیس پارک علم و فناوری کرمان اما فعالیت محدود استارتاپ‌ها در بخش کشاورزی را در دو مقوله خلاصه می کند. اول نداشتن اعتماد در بخش کشاورزان و دوم ترجیح مردم به خرید محصولات به طور حضوری.

 او به «کاغذ وطن» می‌گوید:‌ «نه اینکه ما استارت‌آپ‌های مرتبط با توزیع و فروش نداشته باشیم اما واقعیت این است که استارت‌آپ‌های کرمان در حوزه تولید بهتر عمل کردند.»

منصور امیرمداح، مدیر شرکت فناوری پدیدار در خصوص تجربه خود برای ایجاد یک استارتاپ‌ حوزه فروش در کشاورزی می‌گوید: «بن مایه موفقیت این طرح الگوی کشت است که متاسفانه سازمان جهاد کشاورزی راغب به همکاری و قرار دادن اطلاعات نیست.»

او در خصوص طرحش به «کاغذ وطن» می‌گوید: «هدف این بود که با برقراری ارتباط با کشاورزان هم محصولشان را بفروشیم وهم در مراحل بعدی دانش و نهاده های تولید کشاورزی» مشابه این طرح در مشهد با طرح کشمون شروع به کار کرد. استارتاپی که چندان هم با ارتباطی با الگوی کشت نداشت. «کشمون» با زعفران کارش را آغاز کرد اما حالا حوزه فعالیتش را به روغن زیتون و خرما و برنج هم رسانده است.

نباید لی لی به لالای استارتاپ‌‌ها گذاشت

محمد قائم پناه، بنیانگذار «کشمون» اما معتقد است که هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های استارتاپی در کشور وجود ندارد و اصولا نباید خیلی لی لی به لالای فعالان بخش خصوصی گذاشت.

قائم پناه البته معتقد است که چندان هم نباید امیدی به حل مشکلات بخش کشاورزی با فعالیت‌های استارتآپی داشت. به گفته او سهم تجارت آنلاین از کل تجارت ایران حدود 2 درصد است.

تا فروش را تضمین نکنیم حرف از الگوی کشت خنده دار است

از نگاه او تا قبل از تضمین فروش حرف از الگوی کشت زدن بیفایده است. قائم پناه می‌گوید:« وقتی می‌تواینم به کشاورز الگوی کشت دهیم که کشاورز بداند که اگر آن محصول را تولید کند کسی هست که آن را بخرد و برای همین هم باید از سمت فروش وارد شد.»

 به گفته او کشمون برخلاف دیجیکالا و سایر پلتفرم‌ها به کشاورز تضمین فروش می‌دهد و کشاورز می‌داند که محصول‌اش ظرف یک تا سه ماه در «کشمون» به فروش می‌رسد.

حتی یک درصد بازار را نداریم

از نگاه او مشکلات کشاورزان در دو مقوله متناسب نبودن با نیاز بازار و اقلیم منطقه است. بنیانگذار «کشمون» که فعالیتش را با زعفران آغاز کرده بود حالا چند ماهی است که بازارش را به سمت برنج و روغن زیتون و سایر محصولات رفته است. او در خصوص علت این تغییر رویه می‌گوید:« نسل جدید دیگر تقاضای چندانی برای خرید زعفران ندارد و تقاضا برای این محصول پایین آمده است.»

با وجود این تغییر رویه و فعالیت چند ساله در حوزه زعفران اما خود او نیز به این موضوع تاکید دارد که سهم «کشمون» از بازار زعفران و برنج در حد یک صدم درصد است.

اقتصاد کشاورزی درستی نداریم

فرشید گلزاده، کارآفرین و فعال اقتصادی کشور معتقد است که به طور کلی استارتاپ‌های مرتبط با کشاورزی نسبت به الباقی استارتاپ‌‌ها ضعیف عمل کرده‌اند. او علت اصلی این موضوع را دخالت های دولتی و ممنوعیت‌هایش می‌داند.

 گلزاده می‌گوید:«اقتصاد کشاورزی ما به درستی شکل نگرفته و سیاست‌های  دولتی که سعی کرده همیشه کنترل قیمت  را  انجام دهد و یا در بخش صادرات ممنوعیت بگذارد، این اقتصاد را دچار مشکل کرده و نگذاشته تا فناوری و  نوآوری در این عرصه ایجاد شود.»

امکان الگوبرداری از سایر کشورها میسر نیست

او حتی معتقد است که با وجود نظام حکمرانی متفاوت در ایران حتی امکان الگوبرداری از سایر کشورها نیز میسر نیست.

اگر چه او منتقد دخالت‌های دولت است اما راهکار را در خروج یکباره دولت هم نمی‌بیند. گلزاده در این باره می‌گوید:«دولت باید با یک نقشه راه ظرف 5 سال از این حوزه خارج شود و اجازه سرمایه گذاری بخش خصوصی را بدهد چرا که با دخالت‌ها هرگونه سرمایه گذاری را بالا توجیه می‌کند.

قبل از استارتاپ‌ بخش خصوصی، وارد شود

از نگاه این کارفرما، پیش زمینه موفقیت استارتاپ‌های کشاورزی، ورود بخش خصوصی است. به گونه ای که قبل از شکل‌گیری هر گونه استارتاپی باید بخش خصوصی سرمایه گذاری‌های را در این عرصه انجام دهد و بعد استارتاپ‌های مرتبط با آن شکل گیرد. بخش خصوصی که می تواند در قالب قراردادهای یک فروشگاه زنجیره‌ای باشد و یا یک پایانه صادراتی .

استارتاپ‌ راه حل مشکلات کشاورزی نیست

جاوید مومنی، مدیر فنی پلتفرم نوآوری «هم‌آوا» اما معتقد است که مشکلات کشاورزی با استارت‌اپ حل نمی‌شود و نیازمند سازمان‌های SME است. SME  مخفف عبارت Small & Medium Enterprises است و در برگیرنده کلیه بنگاههای کوچک و متوسط اعم از بنگاه‌های صنعتی، خدماتی، بازرگانی و کشاورزی است که باعث اشتغالزایی، توزیع ثروت و توسعه مناطق حاشیه‌ای شود.

او معتقد است که هنوز برای ورود نوآوری به بخش کشاورزی راه زیادی در پیش است و قبل از آن سازمان‌هایی چون وزارت جهاد کشاورزی،  صنعت و معدن و شهرک‌های صنعتی باید در این زمینه اقداماتی انجام دهند.