چتر دلالان بر پهنه‌های معدنی
در روزهای گذشته وزیر کرمانی «صمت» خبر از واگذاری ۶ هزار معدن در کشور از طریق مزایده داد. ۳۷۱ معدن از ۶ هزار معدنی که رزم‌حسینی در مورد آن خبر داده در کرمان هستند. در این گزارش با فعالان خانه صنعت و معدن گفت‌وگو کرده‌ایم و نظر آنها را پیرامون این مزایده بزرگ جویا شدیم
مرضیه قاضی‌زاده
شمارش معکوس واگذاری 6 هزار پهنه معدنی به صدا درآمده و فعالان معدنی از همین حالا گوش‌شان را تیز کرده‌اند. 371 محدوده از این 6 هزار محدوده معدنی سهم استان کرمان است. الباقی کجاست؟ دست دلالانی که بست نشسته‌اند تا فرصتی مناسب با چندین برابر قیمت محدوده را واگذار کنند. شیوه مرسومی که سالهاست ادامه دارد و به گفته کیان سیدی دبیر کل خانه صنعت و معدن قریب به نیمی از محدوده‌ها را در برگرفته. برای همین است که بخش خصوصی چندان اعتمادی به بازگشایی این پهنه‌های محصور شده ندارد و طبیب‌زاده رئیس پارلمان بخش خصوصی آن را تکرار تجربه‌های شکست خورده پیشین می‌داند.
برخی پهنه‌های معدنی دست نااهلان هستند
رنگ استان در نقشه‌های کاداستر به نارنجی می‌زند، آن طور که در گوشه سمت راست سایت کاداستر نوشته یعنی، محدوده‌های دارای پروانه اکتشاف. گوشه به گوشه کرمان محصور شده و دست فعالانی است که از دید کیان سیدی، دبیر خانه صنعت و معدن کرمان، اندک دانش مربوط به این حوزه را هم ندارند: «معلم بازنشسته محدوده معدنی به نام دارد، هیچ کدام از این افراد صلاحیت این کار را ندارند و اگر تجدید نظارت یا اصلاحی در قانون معادن برای واگذاری معادن، پهنه‌ها و محدوده ها صورت نگیرد واگذاری بیشتر به ضرر استان است.»او معتقد است که تمامی قانون معادن نیاز به بازنگری دارد و این قانون در هر دو نوع معادن فلزی و معادن غیر فلزی مشکلات اساسی دارد.به گفته سیدی بیش از نیمی از معادن با ارزش استان دست دلالان معدنی است:«هر کسی می‌تواند با یک حداقل حساب مالی و شرایط برای یک محدوده ثبت نام کند و در مزایده شرکت کند، ما سالهاست که بیش از آنکه شاهد پیمانکاران معدنی و معدن داران واقعی باشیم شاهد دلالان معدن هستیم.»
آنچه باعث این مقوله شده نفوذ افراد و لابی‌های گسترده است:«این افراد از طریق اطلاعاتی که دارند یک محدوده معدنی را به نام خود ثبت می‌کنند و بعد با چندین برابر قیمت آن محدوده معدنی را به افراد دیگر منتقل می‌کنند.»
افزایش کانی‌های فلزی و غیرفلزی این رویه را بیش از پیش باب کرده، حال آنکه معادن آهک نیز به شدت ارزشمند شدند. سیدی می‌گوید:«معدن‌های آهک تا پیش از این بی‌ارزش بودند ولی حالا حتی نمی‌توانید یک محدوده آهک پیدا کنید. اکثریت این محدوده‌ها به نام افرادی ثبت داده شده که حالا با ارزش پیدا کردن این معادن با چندین برابر قیمت معامله می‌شود.»
۱۷۱ معدن در جنوب کرمان آماده مزایده است
خلاهای قانونی همچنان برقرارند، با این حال تا یک هفته دیگر 6هزار محدوده معدنی در کشور آماده واگذاری می‌شوند. بهشت معادن کشور اما تنها 371 محدوده معدنی آماده مزایده دارد. 200مورد در شمال استان و 171 مورد در جنوب. مسلم مروجی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب کرمان در گفت و گو با «کاغذ وطن» محدوده‌های جنوب را این گونه شرح می‌دهد:«ما جمعا 171 مجوز آماده مزایده داریم که به تفکیک 49 پروانه اکتشاف 104 درخواست محدوده و 17 پروانه بهره برداری را شامل می‌شود.»
فعالان بخش معدنی نگرانند تا بار دیگر تجربه سالیان قبل تکرار شود. علی بنی اسدی، رئیس هیات مدیره انجمن معادن غیرفلزی خانه صنعت و معدن کرمان به «کاغذ وطن» می‌گوید: «شرایط واگذاری به نحوی نیست که شرکت کنندگان باید توان مالی و صلاحیت کار معدن را داشته باشند اما مشکل از جایی است که پای دلالان وسط کشیده می شود.»به گفته او کل سیستم آسیب‌پذیر است و علی رغم ادعاهای صورت گرفته شماری از پهنه‌ها بدون مزایده واگذار می‌شوند:«خیلی از معادن خارج از مزایده واگذار می‌شوند، این افراد معادن با پتانسیل بالا مثل مس و کانی‌های فلزی را شناسایی می‌کنند و از طریق اعمال نفوذ این محدوده‌ها را می‌گیرند. شیوه‌ای که سالهاست منجر به هدررفت بخش بزرگی از معادن می‌شود.»او البته معتقد است که صرف مزایده نمی‌توان جلوی این تخلفات ریشه‌ای را گرفت؛ چرا که در همان مزایده نیز راه برای دلالان باز است:«با نفوذی که دارند در همان مزایده نیز کار خود را پیش می‌برند.»اسامی این دلالان و بهره برداران در اختیار «کاغذ وطن» قرار نمی‌گیرد اما رئیس هیات مدیره انجمن معادن غیر فلزی می‌گوید که بخشی از آنها در بخش دولتی و بخشی در دیگر در بخش خصوصی فعالیت دارند.
تنها یک هفته دیگر به آغاز مزایده عمومی باقی است. مزایده‌ای که با دستور وزیر کرمانی سازمان صمت برگزار می‌شود و بخش قابل توجهی از محدوده‌هایش، از مناطق معدنی حبس شده است.
اولویت اصلاح قانون معادن است
کیان سیدی دبیر خانه صنعت و معدن اتاق کرمان اگرچه معتقد است که قبل از هر گونه واگذاری بایستی قانون معادن اصلاح شود اما این مزایده را یک اقدام بزرگ می‌داند:«آزادسازی محدوده‌ها حتی با قانون معادن فعلی این شانس را به شرکت‌های معدنی توانمند خواهد داد تا محدوده‌هایی که سال‌ها در دست دلالان بوده در اختیار این شرکت‌ها قرار گیرد.» با این حال فعالان بخش خصوصی معتقدند تا زمانی که قانون معادن اصلاح نشود و جلوی ورود دلالان و نورچشمی‌ها گرفته نشود، تغییری در این بخش صورت نگرفته و این واگذاری تکرار رویه‌های قبل است.
واگذاری پهنه‌های معدنی به این شکل شکست خورده است
مهدی طبیب‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان ،یکشنبه شب در اتاق«کرمان نو» در «کلاب هاوس» که به موضوع توسعه و بهره وری در کرمان پرداخت در پاسخ به خبرنگار«کاغذ وطن»گفت: «واگذاری پهنه‌های معدنی بدین شکل، تجربه شکست خورده‌ای است که باز تکرار می‌شود. در همین مزایده شرایطی گذاشتند که حتی افراد غیر متخصص و ناآگاه نیز توان شرکت دارند.» او معتقد است که با این شیوه واگذاری نمی توان انتظاری از مقوله بهره وری در معادن داشت، حال آنکه همین امروز نیز تنها 20 درصد از معادن کار اکتشافی انجام می‌دهند و توان اکتشافی تا عمق بیشتر از 200 متر را هم ندارند.
واگذاری معادن تجربه شکست خورده‌ای است
بابک اسماعیلی، رئیس انجمن معادن فلزی خانه صنعت و معدن اما معتقد است که صرف مزایده ایده بدی نیست. او به «کاغذ وطن» می‌گوید:«اینکه پهنه واگذار شود ایده بدی نیست، اما این واگذاری در اجرا مشکل دارد و یک تجربه شکست خورده است.»
مزایده به سبک سابق برگزار می‌شود
حسینی نژاد رئیس سازمان صمت استان کرمان در گفت و گو با «کاغذ وطن» خلاهای قانونی و ورود دلالان معدنی به این عرصه را می‌پذیرد اما معتقد است که در مزایده فعلی نمی‌توان اقدامی را صورت داد. حسینی نژاد می‌گوید:«ما پیشنهاداتی برای اصلاح آیین نامه‌ها و ضمانت حسن انجام کار داده‌ایم، ولی تمام این‌ها در حد پیشنهاد مانده و تصویب نشده.»به گفته او هیچ تغییری در ضوابط و آیین نامه‌های قبلی صورت نگرفته و مزایده فعلی هم براساس همان آیین نامه‌ها انجام می‌پذیرد:«ما موظفیم که براساس قانون عمل کنیم و در قانون فعلی هم تغییری در ضوابط و آیین نامه‌ها صورت نگرفته.»
1726 | ۰۳/۰۴/۱۱
1725 | ۰۳/۰۴/۱۰
1724 | ۰۳/۰۴/۰۹