چرخ اقتصاد صنایع دستی نمی چرخد

گره کور بر فرش دستباف کرمان؛

چرخ اقتصاد صنایع دستی نمی چرخد

 افراد میانسال ساکن این استان بنشینید هنوز هم از وجود دارهای قالی در هر خانه سخن می گویند، اما این روزها دیگر خبری از دارهای قالی در خانه های مردم کرمان نیست و حالا قالی کرمانی هم بیشتر در ضرب المثل های کرمانی ها یافت می شود تا گوشه خانه های آنها.

به گفته صنعت‌گران قالی بافی در کرمان، قالی کرمانی دقیقا از زمانی که از زیر نظر میراث فرهنگی خارج و در قالب شرکت‌های فرش زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت، روزگارش بدتر شد.

حال به جای قالی کرمانی در خانه کرمانی‌ها فرش‌های دستباف استفاده می شود و هنری که مهمترین پایه اقتصادی کرمانی‌ها بود به فراموشی سپرده شده است.

هم اکنون در کرمان ۱۴۰ هزار نفر در زمینه صنایع دستی فعال هستند که شیوع کرونا از یک سو و از سوی دیگر تحریم ها طی دو سال گذشته نان آنها را آجر کرده است.

رکود در بازار قالی کرمانی

در این میان ۷۰ هزار نفر در زمینه تولید فرش در این استان فعال هستند. اما اگر این روزها به راسته بازار فرش فروشان کرمان سر بزنید به جز آه و حسرت خبری نیست.

خیابان گنجعلی‌خان مرکز خرید و فروش فرش دستباف کرمانی است، حجره‌های اکثرا سنتی که از مشتری خالی شده اند. محمد ایرانمنش یکی از فعالان تولید و صادرات قالی کرمان می‌گوید: بازار قالی کرمانی و گلیم به خصوص گلیم شیر‌یکی پیچ سیرجان که ثبت جهانی است بعد از تحریم‌ها شاهد رکود جدی بوده است چون آمریکا، کانادا و برخی از کشورهای اروپایی مهمترین وارد کننده فرش کرمانی بودند که متاسفانه مورد تحریم مستقیم قرار گرفته اند.

او افزود: افزایش تورم، نرخ مواد اولیه و حقوق کارگر از یک سو و از سوی دیگر ورود فرش های ماشینی و کپی کاری طرح های کرمان در کشورهای بنگلادش، افغانستان و پاکستان بازار فرش را دچار هرج و مرج کرده است.

گرانی نهادهای اولیه و نبود حامی

او ادامه داد: عدم حمایت از فرش‌بافان نیز موجب شده نسل جدید کمتر برای تولید فرش رغبت داشته باشند و همین امر بر مشکلات افزوده است، قیمت نهاده های تولید نیز به شدت افزایش یافته و بسیاری از تولید کنندگان خرد دیگر توان خرید مواد اولیه برای تولید ندارند.

تعطیلی بسیاری از کارگاه های فرش

این صادر کننده فرش مهمترین مشکل را نوسان نرخ ارز، تحریم و شیوع مکرر کرونا دانست و گفت: بسیاری از کارگاه های فرش بافی تعطیل شده اند و وضعیت کارگران هم نامعلوم است.

رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان نیز اظهار کرد: یکی از راههای توسعه اقتصادی استان کرمان در اوج خشکسالی تمرکز بر روی توانمندیهای بومی هر منطقه است

محمد طبیب زاده ادامه داد: بررسی توسعه فرش دستباف و صنایع دستی استان در کرمان یکی از مهمترین راهکارهای توسعه اقتصادی و توانمند کردن مردم به خصوص در روستاها می باشد.

او تصریح کرد: حتی در اوج تحریم‌ها نیز می توان با برنامه ریزی این صنعت را پویا نگاه داشت و نیاز به تغییر دیدگاههای و حمایت بیشتر از این صنعت داریم.

رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان گفت:صنایع دستی و گردشگری از اولویت‌های برنامه ریزی در استان کرمان است اما متاسفانه برنامه ریزی و دید اقتصادی در زمینه تولید و صادرات در این زمینه مشکل دارد.

طبیب زاده با اشاره به ضرورت تامین مالی و بازاریابی در عرصه بین المللی گفت: اگر از صنعتگران حمایت نشود و مطابق با سلیقه بازار تولید نداشته باشیم عملا توان رقابت با دیگران را هم نداریم.

او گفت: خشکسالی عملا باعث شده که چشم انداز اقتصادی کرمان دچار تحول شود، عملا دیگر نمی توان با کشاورزی اقتصاد روستاها را هدایت و راهبری کرد باید به سمت صنایع دستی و مشاغل خانگی با مدیریت علمی و حمایت مالی و تخصصی حرکت کنیم.

طبیب زاده از آمادگی اتاق بازرگانی برای حمایت از صنعتگران صنایع دستی خبر داد و گفت: در یک برنامه ریزی مناسب می توان هزاران شغل با درآمد مطلوب در کرمان ایجاد کرد زمینه را برای بهبود اقتصاد خانوار مهیا کرد.

لزوم توسعه خانه‌های خلاق

استاندار کرمان نیز در این خصوص گفت: در کرمان ۱۴۰ هزار نفر در زمینه صنایع دستی فعال هستند که بخش قابل توجهی از آنها در بخش بافندگی فرش و گلیم مشغول به کار هستند.

علی زینی وند با اشاره به ضرورت استفاده از خانه های خلاق برای توسعه صنعت بافندگی گفت: باید از دیدگاه های سنتی به سمت دیدگاههای علمی و خلاقیت و نوآوری حرکت کنیم در این راستا آماده حمایت از فعالان این عرصه ها هستیم که می توان به ارائه تسهیلات ۵۰۰ میلیون تومانی و کم بهره به فعالان این حوزه اشاره کرد.

او فروش صنایع دستی را نیز یک امر تخصصی در عرصه اقتصاد دانست و بیان کرد: در زمینه بازاریابی نیز باید برنامه ریزی ویژه انجام شود و در این زمینه وام ۲۰ میلیون تومانی کم بهره پرداخت می شود.

زینی وند افزود: باید در راستای حمایت از صنایع زود بازده که بر پایه اقتصاد مقاومتی و توانمندی بومی و محلی پایه گذاری شده است، برنامه ریزی کنیم.

طبق گفته کارشناسان حوزه فرش دستباف حمایتهای شعار گونه، مدیریت غیر تخصصی، عدم حمایت عملی از بخش خصوصی، نوسانات نرخ دلار و قوانین متغیر از جمله مهمترین مشکلات صادرکنندگان فرش کرمانی است.

سیر نزولی صادرات فرش کرمان از سال ۷۳ آغاز شده و این روند به دلیل تحریمهای پی در پی ادامه داشته است اما عملا طی سه سال گذشته این تاثیر گذاری بیشتر و صادرات فرش کمتر شده است.

رتبه اول مشکلات مصرف، تولید و صادرات فرش دستباف استان کرمان، مربوط به بخش دولتی، رتبه دوم مربوط به بازار، رتبه سوم مربوط به رقیبان و رتبه چهارم مشکلات مربوط به بخش خصوصی است. اما هیچ گاه هماهنگی مطلوبی بین بخش دولتی و خصوصی برای حل مشکلات فرش دستباف ایجاد نشده و تشکیلات پر زرق و برق شرکتهای فرش به خصوص در پایتخت همیشه در مقابل کارگران کارگاه های فرش دستباف در شهرهای کوچک قرار گرفته است. این صنعت نتوانسته پشتیبان خوبی برای کارگران در این صنعت باشد به طوری که هر سال از حجم افرادی که در این بخش فعال بوده اند کاسته می شود.