سنگینی کفه تسهیلات به سمت تهرانی‌ها

سنگینی کفه تسهیلات به سمت تهرانی‌ها

نیمی از سپرده‌‌های بانکی استان صرف تسهیلات در استان نمی‌شود

مرضیه قاضی‌زاده | کاغذ وطن

گزارش 

بانک های تجاری دولتی کرمان دقیقا روی مرزاند. یک سال از خط و نشان بانک مرکزی و بخشنامه ۲۱۶۶۹مبنی بر الزام اختصاص حداقل 50 درصد سپرده‌ها برای تسهیلات گذشته و حالا به زور بانک‌های تجاری دولتی کرمان این مرز را رد کرده اند و 52 درصد از سپرده هایشان را به پرداخت تسهیلات اختصاص دادند؛آن هم در شرایطی که سه سال است که مشکل جدی بنگاه‌های اقتصادی و یکی از اصلی‌ترین دلایلی که کرمان در شاخص فضای کسب و کار در رتبه‌های اخر بوده مشکلات بانکی و نداشتن نقدینگی است.

 طبق آخرین اطلاعات وزارت امور اقتصادی و دارایی وضعیت نسبت تسهیلات به سپرده‌های بانک های تجاری دولتی که شامل بانک ملی و سپه و پست بانک است در 4استان قرمز است. این استان‌ها شامل بوشهر با نرخ 40 درصد، البرز 43 درصد، کرمان 52 و اصفهان55 درصد است.این در حالی است که همین نسبت در بانک‌‌های تجاری، دولتی تهران 89 درصد است و در 7 استان من جمله سمنان و لرستان بالای صد درصد است. این نسبت در کهگیلویه و بویراحمد 155 درصد در ایلام 133درصد و خراسان شمالی 121 درصد است. به طور کلی متوسط نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی در کشور 79 درصد است .

الزام بانک مرکزی به اختصاص 50 درصد منابع به همان استان

 در حالی وضعیت استان از نظر نسبت تسهیلات به سپرده های بانکی در این سه بانک قرمز است که طبق  بخشنامه شماره ۲۱۶۶۹ مورخ سوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی که نسبت مجموع تسهیلات اعطایی آنها در هر استان به مجموع سپرده‌های آنها در همان استان کمتر از ۵۰ درصد است، موظف شده‌اند در یک بازه زمانی معین حداکثر تا پایان سال ۱۴۰۰ نسبت مذکور را به حداقل ۵۰ درصد برسانند. به‌طوری‌ که حداقل ۵۰ درصد منابع سپرده‌ای قابل تخصیص در هر استان به همان استان اختصاص یابد. این همان موضوعی است که پای عدالت را باز می کند؟

تمایل پایین بانکداران کرمانی به پرداخت تسهیلات

وزارت امور اقتصادی و دارایی، برای نخستین‌بار با انتشار گزارشی ارقام مربوط به نسبت تسهیلات به سپرده بانک‌های تجاری دولتی، بانک‌های تخصصی دولتی، بانک‌های خصوصی‌شده و بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری کشور را به تفکیک هر استان تا پایان تیر ماه سال جاری منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد متوسط نسبت تسهیلات به سپرده پس از کسر سپرده قانونی در بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری غیربانکی معادل ۶۳درصد، دربانک‌های تخصصی دولتی ۱۲۶درصد، بانک‌های تجاری دولتی ۷۹درصد و در بانک‌های خصوصی‌شده معادل ۸۶درصد است. بانک های کرمان اما در تمام این موارد کمتر از متوسط کشوری تسهیلات پرداخت کرده‌اند. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در بانک‌های تجاری دولتی 52 درصد، در بانک‌های تخصصی دولتی 91 درصد، در بانک‌های خصوصی شده 64درصد و بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری ۲۹درصد است.

در کرمان بالاترین میزان تسهیلات پرداخت شده مربوط به بانک های تخصصی دولتی بانک مسکن، کشاورزی، صنعت و معدن، توسعه صادرات و توسعه تعاون با درصد 91درصد است که البته همان هم با متوسط کشوری 126 درصد فاصله زیادی دارد.

تسهیلات در بانک‌های خصوصی بالاتر است

با وجودی که آمار منتشر شده از سوی وزارت اقتصاد از تمایل پایین بانک های کرمان به پرداخت تسهیلات به استان می گوید. الله داد محمدی دبیر شورای هماهنگی بانک ها معتقد است که کرمان در وضعیت بهتری نسبت به سایر استان ها قرار دارد. او به «کاغذ وطن» می‌گوید:«55درصد مصارف کشور مربوط به تهران است و ما نمی توانیم خودمان را با تهران قیاس کنیم چرا که 50 درصد کل منابع بانکی مربوط به تهران است و 55 درصد مصارفش هم مربوط به همین استان.»محمدی مدعی است که در قیاسی که در خرداد ماه داشته‌ایم نسبت تسهیلات به سپرده‌های بانک‌‌‌های استان کرمان از استان‌‌های فارس، خوزستان، خراسان و اصفهان وضعیتش بهتر بوده است. در این رابطه می‌گوید:«ما اگر بخواهیم به این نسبت در 5 الی 6 بانک بزرگ و بانک های خصولتی مثل ملت و صادرات و تجارت حساب کنیم  خواهیم دید که ما وضعیتمان تا پایان خرداد 1400 از همه استان‌ها بهتر بوده است.»

بانک های خصوصی 22استان درصد تسهیلات بیشتری نسبت به کرمان پرداختند

با توجه به اینکه بانک های صادرات، تجارت، ملت و رفاه کارگران ذیل “بانک های خصوصی شده” قرار می‌گیرند در ادامه نسبت تسهیلات به سپرده بانک‌های خصوصی کرمان با این 4 استان مقایسه شد. بنا به اطلاعات وزارت اقتصاد نسبت تسهیلات به سپرده های این 4 بانک خصوصی در کرمان 64درصد، در فارس 52 درصد، خوزستان 42 درصد، خراسان شمالی و جنوبی به ترتیب 105 و 98 درصد و در اصفهان 66 درصد است.

اگر چه این نسبت در بانکهای قید شده در کرمان به نسبت فارس و خوزستان در وضعیت بهتری قرار دارد اما 22استان وضعیتشان از کرمان به مراتب بهتر است. مثلا این نسبت در بانک‌های خصوصی لرستان 101درصد، قزوین 102درصد، ایلام 118 درصد و چهارمحال و بختیاری 133 درصد است.

 به طور کلی بدترین میزان نسبت تسهیلات به سپرده‌ها مربوط به 21 بانک خصوصی و مؤسسات اعتباری شامل کارآفرین، سامان، اقتصاد نوین، پارسیان، پاسارگاد، سرمایه، سینا، آینده، دی، انصار، شهر، گردشگری، ایران زمین، قرض الحسنه مهر، قرض الحسنه رسالت، خاورمیانه، ایران و ونزوئلا، قوامین، مؤسسه اعتباری توسعه، مؤسسه اعتباری کوثر و مؤسسه اعتباری ملل هستند.این درصد در کرمان 29 درصد و برای متوسط کشوری 63 درصد بوده است. آنچه مسلم است برخلاف باور عموم بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری نه در کرمان بلکه در کل کشور تمایل چندانی به پرداخت تسهیلات ندارند. چنانچه تنها یک استان تهران با نسبت 78 درصد در وضعیت زرد قرار گرفته و الباقی بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری در سایر استان‌ها  یا وضعیتشان  قرمز است و یا نارنجی.

سنگینی کفه تهران در تسهیلات

مطابق این گزارش نسبت تسهیلات به سپرده در تهران نسبت به بقیه شهرهای ایران از وضعیت بهتری برخوردار است. در تهران، نسبت تسهیلات به سپرده در بانک‌های تجاری دولتی 89 درصد، در بانک‌های تخصصی دولتی 128 درصد و در بانک‌های خصوصی‌شده 108 درصد گزارش شده است.مجموعا آنچه مسلم است اکثر تسهیلات پرداخت شده معطوف به پایتخت است، موضوعی که شاید چندان مطابق اصل عدالت نباشد . با این حال در تحلیلی وزارت اقتصاد امده است که این شاخص به تنهایی نمی‌تواند ملاک ارزیابی توازن و عدالت در پرداخت تسهیلات باشد؛ چرا که این امکان وجود دارد به هر دلیلی از جمله اینکه دفتر شرکت در شهری غیر از شهری که شرکت تولیدی فعالیت دارد، افتتاح حساب کرده باشد ولی تسهیلات در شهر محل فعالیت شرکت مصرف شود، در چنین شرایطی نسبت تسهیلات به سپرده استان محل فعالیت شرکت پایین خواهد بود؛ درحالی‌که در واقعیت استان محل مصرف تسهیلات از مزایای آن بهره‌مند شده است. اشکال دیگر این نسبت این است که درصورتی‌که تسهیلات بانک به مرحله تملیک وثایق برسد، منابع تخصیص داده‌شده به آن تسهیلات از سرفصل تسهیلات خارج می شود و در نسبت فوق‌الذکر گزارش نمی‌شود؛ درحالی‌که قبلا بانک معادل آن تسهیلات را پرداخت کرده است.