فقط ۸درصد دارایی بانک‌ها نقد است

فقط ۸درصد دارایی بانک‌ها نقد است

پر واضح است پول نقدی که در اقتصاد و خیابان‌ها می‌چرخد کمتر از قبل شده و با اینکه بسیاری از معاملات، الکترونیکی یا با استفاده از کارت‌های اعتباری انجام می‌شود اما نیاز‌های حداقلی به پول نقد هم بر طرف نمی‌شود و عموما افراد در مراجعه به بانک یا عابربانک‌ها به در بسته می‌خورند. 

بررسی آخرین صورت‌های مالی 25 بانک مهم و بزرگ کشور نشان می‌دهد که تنها 8 درصد از تمامی دارایی این بانک‌ها به صورت نقد نگهداری شده و مابقی به شکل‌های دیگر دارایی مانند وام‌های پرداختی (وام‌هایی که یک بانک دریافت می‌کند به‌عنوان دارایی آن بانک ثبت و محاسبه می‌شود)، ملک، طلا، ارز و… موجود است و این موضوع یعنی اگر تنها عده‌ کمی از سپرد‌گذاران به هر دلیلی (افزایش نااطمینانی‌ها و ریسک‌ها امنیتی) برای دریافت پول از حساب خود به صورت همزمان به بانک‌ها مراجعه کنند، سیستم بانکی با یک بحران و مشکل جدی روبه‌رو خواهد بود. در پنج بانک ایران زمین، آینده، سرمایه، ملل و بانک کشاورزی نسبت دارایی‌های نقد به کل دارایی‌ها حتی کمتر از 1 درصد هم بوده و در 3 بانک صنعت، معدن و تجارت؛ گردشگری و بانک تجارت نیز این نسبت کمتر از 3 درصد است. هرچند نسبت دارایی‌های نقد به کل دارایی‌ها در نظام‌های بانکی دنیا متجاوز از 20 تا 30 درصد نبوده اما افزایش حتی یک درصدی در این نسبت می‌تواند نقطه امنیت نظام بانکی را چند پله جلو ببرد. بنابراین سیستم بانکی که کلا 8 درصد از دارایی‌های خود را به صورت نقد نگهداری می‌کند، طبیعی است که به‌صورت روزانه و وسیع نمی‌تواند پاسخگوی نیاز مردم به پول نقد باشد. باجه‌داران بانکی اذعان دارند که به صورت روزانه درخواست‌های زیادی به خزانه بانک خود برای دریافت پول نقد می‌فرستند و عموم این درخواست یکی در میان جواب داده می‌شود. دو دو تا چهارتای معمولی هم نشان می‌دهد که چرخه تورمی ایجاد شده در کشور، افزایش بیش از حد نقدینگی آن هم با اتکا به شبه‌پول و کاهش جدی ارزش پول ملی باعث شده است تا هم نیاز به پول نقد و معاملات نقدی کم شود و هم خود پول نقد نیز نایاب شود.

براساس آخرین آمار‌های منتشر شده از سوی بانک مرکزی، مجموع اسکناس و مسکوک موجود در اقتصاد ایران کمتر از 90 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم حتی نیم درصد از کل نقدینگی کشور را نیز شامل نمی‌شود. بنابراین در مجموع اسکناس و مسکوک موجود در اقتصاد در مقایسه با نقدینگی بسیار پایین بوده و بخش اعظمی از این اسکناس و مسکوک در اختیار بانک‌هاست و جالب است که با وجود اینها بازهم نظام بانکی ذخایر نقد بسیار پایینی در قیاس با استاندارد‌ها داشته و همه اینها تهدید بالقوه برای نظام بانکی و اقتصاد کشور خواهد بود. پایین بودن این نسبت نقدینگی موجود بانک‌ها به کل دارایی‌های آنها دلیلی بر خلق پول گسترده در نظام بانکی (خلق پول درون‌زا) است و نشان می‌دهد که بخش بزرگی از نقدینگی موجود در اقتصاد به پایه پولی متکی نبوده و یک جریان موازی و قدرتمند‌تر از آن است که درواقع به‌صورت اعداد دیجیتالی و توسط بانک‌ها خلق می‌شود. البته در این چرخه صرفا بانک‌ها مقصر نبوده و به کلی این جریان اقتصاد و شاید گاهی تسهیلاتی است که به‌صورت دستوری به بانک‌ها القا می‌شود و ترازنامه آنها را وارد بحران نقدینگی و… می‌کند.