بی‌انگیزگی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات با سود نیم درصدی. وامهای خرد، دور از دسترس

بانکها در حالی مکلف به پرداخت تسهیلات خرد به مردم تا ۲۰۰ میلیون تومان شده اند که به گفته کارشناسان عملیاتی شدن آن به دلیل عدم همخوانی نرخ سود تسهیلات با تورم و کمبود نقدینگی بانکها آسان نباشد.

توجه به پرداخت تسهیلات خرد به‌خصوص ارائه تسهیلات تا ۲۰۰ میلیون تومانی به افراد نیازمند اگرچه رویکردی درست و قابل تحسین برای تامین نیاز متقاضیان به این نوع وام هاست اما سیستم بانکی کشور به دلایل مختلف خیلی مردم را در این مسیر همراهی نمی کنند. آنطور که متقاضیان چنین وام هایی برای دریافت آن باید از هفت خان رستم را بگذرند چرا که بانک ها با بهانه های واهی و ایجاد موانع متعدد بر سر راه متقاضیان کاری می کنند که اکثر آنها بناچار قید دریافت چنین وام های را بزنند.

توجیه بانک ها این است که پرداخت وام‌های خرد و قرض الحسنه نه فقط سود چندانی برای آنها ندارد بلکه بیم آن داشته که مبادا منابعی که در قالب این نوع تسهیلات از بانک خارج می‌شود به دلیل ناتوانی وام گیرندگان در بازپرداخت آن معوق شود. در مقابل اما مطابق تاکید وزیر اقتصاد و بانک مرکزی پرداخت وام های خرد تا ۱۰۰ و البته ۲۰۰ میلیون تومانی از سوی بانک ها باید بدون ضامن و از طریق اعتبارسنجی یا در قالب کارت اعتباری به متقاضیان پرداخت شود. حال با توجه به بخشنامه اخیر بانک مرکزی در رساندن وامهای خرد به ۲۰۰ میلیون تومان، اما بانکها حتی قبل از این بخش نامه، چنین وامی را در رقم پایین به زور به مردم پرداخت می‌کردند.

عملکرد ضعیف بانکها در پرداخت وام‌های خرد

بانک مرکزی در حالی اعلام کرده است؛ تمامی بانک ها می توانند جهت پرداخت تسهیلات خرد و رفع نیازهای اساسی خانوارها (خرید کالاهای اساسی، خرید خودرو و…) کارت اعتباری صادر کنند. اما معلوم نیست که بانک ها چه اندازه بتوانند در شرایطی که با کمبود نقدینگی مواجه و تراز اغلب آنها منفی است در این مسیر مردم را همراهی کنند. اقدامی که بانکها ملزم به پرداخت آن شده تا متقاضیانی که شرایط لازم را برای اخذ وام خرد دارند از این طریق تامین شوند.

اما آمارها و گزارشهای موجود حکایت از آن دارد که طی حدود یکسال گذشته بانک ها در این بخش عملکرد درخشانی نداشته و مردم نیز رضایت چندانی از سیستم بانکی به دلیل عدم همراهی آنها در پرداخت وام های خرد بدون ضامن و حتی با ضامن را ندارند. البته منابع اغلب بانکها به جای تخصیص در بخش تولید و تامین نیازهای ضروری متقاضیان معمولا در جاههایی به کار گرفته می‌شود که برای بانک سودآوری قابل توجهی داشته باشد به هم دلیل است که خیلی از بانک ها راغب به پرداخت وامهای خرد و قرض الحسنه نیستند.

بی‌انگیزگی بانک‌ها در پرداخت وام به دلیل سود ناچیز

شاهین شایان آرانی، کارشناس پولی و مالی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» راجع به بخشنامه اخیر بانک مرکزی در پرداخت وام تا ۲۰۰ میلیون تومانی به مردم در قالب کارت اعتباری افزود: این اقدام بی تردید اقدامی درست در راستای حمایت از قشر ضعیف و متوسط جامعه برای دستیابی آنها به نیازهای ضروری است اما اینکه بانک ها در شرایط تورم حدود ۵۰ درصدی چگونه این منابع را تجهیز و نیاز مردم را در این زمینه تامین کنند، خیلی شاید آسان به نظر نرسد چرا که بانک ها قرار است وام تا ۲۰۰ میلیونی با نرخ تسهیلات ۲۳ درصدی ارائه کنند در حالی که نرخ تورم حدود ۵۰ درصد است، رویه ای که هیچ همخوانی با هم ندارند.

وی با بیان اینکه در شرایط تورمی کشور بانک ها با پرداخت تسهیلات سود آنچنانی کسب نمی کنند و انگیزه ای برای این کار ندارند هرچند رسالت کاری آنها دریافت سپرده و ارایه آن در قالب تسهیلات با سود چند درصدی به مردم است، افزود:با توجه به اضافه بودن نیم درصدی سود تسهیلات نسبت به سود بانکی (سود ۲۲ و نیم درصدی به سپرده گذاران و پرداخت تسهیلات با سود ۲۳ درصدی از سوی بانک ها) بنابراین کاملا واضح است که تسهیلات دهی بانک ها در چنین شرایطی به زیان آنها تمام می شود. از طرفی نیز اغلب بانک ها هم اکنون از میزان نقدینگی لازم برخوردار نیستند تا بتوانند به راحتی اقدام به پرداخت وام و تسهیلات کنند.

سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بخش‌های سود‌آور

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: بانکها معمولا در جاهایی سرمایه گذاری می کنند که سود قابل توجه برای آنها در بر داشته باشد، آنگونه که حتی اگر برخی بانکها به تکالیف خود در پرداخت وام و تسهیلات عمل نکنند هر چند جریمه هم بشوند اما باز منابعی را که در دست دارند را به جایی می برند که با سرمایه گذاری نه تنها متضرر نشوند بلکه سودآوری مناسبی را نیز کسب کنند، نه اینکه تسهیلاتی با رقم بسیار پایین سود، پرداخت نمایند در حالی که با توجه به رشد نرخ تورم در کشور از این معامله زیان هم ببینند.

شایان آرانی با بیان اینکه برخی تصمیمات و یا سیاست گذاریها در حوزه پولی از بیخ و بن دارای اشکال است اما مسئولان با وجودی که می دانند این برنامه ها کامل محقق نمی شود باز هم بر اجرای آن تاکید دارند، افزود: مگر قرار نبود بانک ها وام خرد تا ۱۰۰ میلیون تومانی بدون ضامن و از طریق اعتبار سنجی به مشمولان آن پرداخت کنند اما این اقدام به دلیل مانع تراشی بانک ها و عدم همراهی کامل آنها با متقاضیان وام خرد خیلی موفقیت آمیز نبود و اغلب متقاضیان از این امتیاز همچنان بی بهره مانده اند.

وام قرض الحسنه نباید مشروط پرداخت شود

وی در مورد کارکرد و نحوه فعالیت بانک های قرض الحسنه در کشور گفت: این بانک ها هرچند پرداخت وام را با کارمزد ۴ و ۲ درصد به متقاضیان ارائه می کنند اما با توجه به شروطی که برای متقاضی وام در نظر می گیرند نمی توان گفت این نوع وام‌ها کاملا قرض الحسنه است زیرا پرداخت وام در قبال سپرده گذاری متقاضی وام انجام می شود در حالی که وام قرض الحسنه باید بدون سپرده گذاری صورت گیرد. این در حالی است که در تعریف قانونی قرض الحسنه چیزی بنام پرداخت وام قرض الحسنه مشروط وجود ندارد و این رویه مغایر با قانون بانکداری اسلامی است. با این وجود نه فقط بانک‌های قرض الحسنه بلکه همه بانک‌ها باید از محل منابع قرض الحسنه در حسابهای که دارند بدون شروط آن را به نیازمندان واقعی پرداخت کنند.

 بانکها معمولا در جاهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که سود قابل توجه برای آنها در بر داشته باشد، آن‌گونه که حتی اگر برخی بانکها به تکالیف خود در پرداخت وام و تسهیلات عمل نکنند هر چند جریمه هم شوند اما باز منابعی را که در دست دارند را به جایی می‌برند که با سرمایه گذاری نه تنها متضرر نشوند بلکه سودآوری مناسبی را نیز کسب کنند، نه اینکه تسهیلاتی با رقم بسیار پایین سود، پرداخت نمایند در حالی که با توجه به رشد نرخ تورم در کشور از این معامله زیان هم ببینند