چنار کهن‌سال روستای بغبغویه در اسفندقه شرایط ثبت ملی را دارد، اما احداث سنگفرش پای درخت، کار را دشوار کرده است. ندانم‌کاری ثبت ملی چنار ۸۰۰ ساله اسفندقه را عقب انداخت
گزارش | کاغذوطن/سمیه خدیشی
رییس اداره حفاظت محیط زیست جیرفت: فضاسازی به‌مرور باعث مرگ تدریجی چنار می‌شود و با آسیب‌پذیری درخت و حذف منفذهای تنفسی ادامه حیات آن به خطرمی‌افتد.
چناری کهن‌سال در جوار قنات روستا قرار دارد. به قدمت تاریخی چندصدساله ریشه دوانده و قد برافراشته است. بلندای درخت از دوردست نشان از روستای بغبغویه از توابع اسفندقه دارد. درخت کهن‌سال در میانه آبادی قرار دارد. جوی آب گوارای قنات روستا که از زیر سایه‌اش جریان دارد فضای سایه‌سار درخت را دلنوازتر کرده است.
سایه درخت محل تجمع جشن و عزا و گردهمایی اهل ده است و خاطرات تلخ‌وشیرین مردم با برگ‌برگ درخت آمیخته شده است.
با رئیس اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری و کارشناس مسئول ثبت آثار ملی شهرستان جیرفت به همراه کارمند بخشداری اسفندقه و یکی از دغدغه‌مندان میراث جنوب به بغبغوییه آمده‌ایم تا با رویت کارشناسان میراث‌فرهنگی مرحله اولیه مستندنگاری برای ثبت ملی این درخت در فهرست میراث طبیعی آغازشود.
ثبت ملی این درختان کهن که دوره‌های تاریخی بسیاری را از سر گذرانده‌اند علاوه بر اینکه به‌عنوان یکی از ذخایر ارزشمند ژنتیکی، دارای ارزش فوق‌العاده بالایی هستند؛ از لحاظ شناسایی و معرفی به‌عنوان یک میراث ارزشمند تاریخی، طبیعی فرهنگی در کشورمان از اهمیت زیادی برخوردارند. نماد سرزندگی در شهرها و روستا لحاظ می‌شوند و در نزد مردم از جایگاه و احترام خاصی برخوردارند.
آثار ثبت شده محافظت می‌شوند
رئیس اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری جیرفت حفاظت از این‌گونه آثار را نتیجه همیاری بین چند ارگان محیط‌زیست، منابع طبیعی و میراث‌فرهنگی می‌داند و می‌گوید: آثار طبیعی مانند این چنار در روستای بغبغوییه ممکن است توسط همکاران هریک از ارگان‌های گفته شده در زمان گشت‌زنی‌های صورت‌گرفته تحت حوزه عمل شناسایی و به اداره میراث‌فرهنگی برای ارزیابی شرایط ثبت معرفی شوند و حفاظت از این آثار هم هر سه نهاد تأثیر دارند.
محمد سالاری با بیان اینکه درختان کهن‌سال مانند آثار تاریخی به حفاظت نیاز دارند، اظهار کرد: بعد از انجام مراحل ثبت مانند آثار تاریخی، این درختان ثبت شده نیز توسط نیروهای یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، حفاظت می‌شوند تا آسیب و خدشه‌ای به آنها وارد نشود.
او ادامه داد: وقتی یک اثر طبیعی ثبت ملی می‌شود در اولین گام این اثر به همه معرفی شده و در زمره آثار گردشگری منطقه قرار می‌گیرد.
جای خالی آموزش
سالاری می‌گوید: با ثبت ملی یک اثر به‌نوعی زیر چتر حمایتی قرار می‌گیرد اگر برای حفاظت از آثار بودجه‌ای اختصاص یابد این آثار طبیعی هم از آن مستثنی نیستند و مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرند.
رئیس اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی جیرفت از بخشداران و دهیاران درخواست کرد: ضروری است که در همایش یا جلسات برگزار شده در سطح روستا از کارشناسان میراث‌فرهنگی خواسته شود تا برای آشنایی با قوانین و شرایط ثبت آثار برای آشنایی بیشتر مردم و مسئولان محلی توضیحاتی داده شود.
محمد سالاری افزود: در زمان انجام عملیات یا پروژه‌ای در روستا اگر دهیاران از اهمیت آثار طبیعی اطلاع داشته باشند به‌صورت ناخواسته کمتر تخریب صورت می‌گیرد و وارد حریم این آثار می‌شوند.
سنگ فرش راه ثبت چنار را بست
او با اشاره به سنگفرش انجام‌گرفته در حریم درخت چنار روستای بغبغویه ادامه داد: همان‌طور که در بازدید هم مشاهده شد متأسفانه دهیاری با قصد خدمت و بهینه‌سازی محل تجمع برای مردم روستا که در زیر سایه این درخت کهن‌سال بوده است اقدام به انجام سنگفرش سیمانی در سایه‌انداز چنار روستا کرده است و بدون توجه و اطلاع از شرایط سنگفرش را تا دور تنه درخت ادامه داده است حتی تیرهای برق را برای روشنایی محل در نزدیکی تنه درخت نصب‌کرده است که علاوه بر اینکه امکان آسیب به درخت بیشتر شده احتمال شرایط ثبت درخت هم زیر سؤال می‌رود.
مسئول ثبت آثار تاریخی و طبیعی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان جیرفت دراین‌رابطه گفت: ثبت املی این آثار طبیعی با قالب خاصی صورت می‌گیرد و در این مورد قطر و قدمت درختان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
جای خالی بودجه برای حفاظت از آثار ملی
علی دانشی ادامه داد: با ثبت آثار به‌صورت ملی پیداشدن پشتوانه حقوقی برای این اثر است که به‌صورت دوره‌ای مورد پایش قرار می‌گیرند و از آنها مراقبت بیشتری صورت می‌گیرد.
او با بیان اینکه در شهرستان جیرفت و عنبرآباد حدود ۴۸ مورد اثر ثبت ملی وجود دارد، ادامه داد: بعضی از موارد دیگری هم هستند که تعدادی از آثار شرایط ثبت را دارد و که آنها هم باید در دست بررسی قرار گیرند.
بعضی از این آثار در حوزه منابع طبیعی قرار می‌گیرد و در تلاش هستیم که با هماهنگی با منابع طبیعی شهرستان این آثار معرفی و حفاظت شوند.
دانشی با اشاره به اینکه قدمت این درخت به بیش از ۸۰۰ سال تخمین زده می‌شود و قطر آن در نزدیک به سطح زمین حدود ۱۴ متر است، افزود: دررابطه‌با چنار روستای بغبغویه مستندات در قالب پرونده‌ای تهیه می‌شود و همراه با چند پرونده دیگر به مرکز استان ارسال شده و در جلسه‌ای مطرح می‌شود و در نهایت بعد از برگزاری جلسه موارد به تهران جهت ثبت نهایی ارسال می‌شود.
دانشی با عنوان اینکه باید بودجه‌ای برای حفاظت از این آثار اختصاص یابد اظهار کرد: متأسفانه به دلیل کمبود اعتبار در بخش میراث‌فرهنگی و تعدد آثار ملی بودجه لازم برای حفاظت و نگهداری از این آثار تخصیص داده نمی‌شود.
رئیس اداره محیط‌زیست به‌عنوان دیگر متولی بخش آثار طبیعی در شهرستان جیرفت دراین‌رابطه به کاغذ وطن گفت: اگر که این درخت در مستثنیات ملکی افراد روستا و یا مجاور آنها قرار نگیرد و در اراضی ملی واقع شود ما به‌عنوان اثر طبیعی ملی مانند سرو هنزا کوه آن را به احتساب آورده و به‌عنوان یک اثر ملی معرفی می‌کنیم .
جان چنار ۸۰۰ ساله به خطر افتاده ست
محمد کمالی افزود: متأسفانه چنار بغبغویه در اراضی ملی واقع نشده و به دلیل اقدامی که دهیاری در اطراف این درخت انجام داده است و سنگفرش سیمانی سنگی را در اطراف درخت احداث کرده است این فضاسازی به‌مرور باعث مرگ تدریجی چنار می‌شود وبا آسیب‌پذیری درخت و حذف منفذهای تنفسی درخت ادامه حیات آن را به خطر می‌اندازد.
این موضوع باید به دهیاران و مسئولان گوشزد شود که در جاهایی که دارای چشم‌انداز طبیعی ملی است و یا به‌نوعی ذخیرگاه ملی و ژنتیکی محسوب می‌شود بلافاصله بدون مشورت و خودسرانه اقدام به انجام عملیاتی نکنند که باعث آسیب‌پذیری به این آثار می‌شود
او افزود: الحاق این محدوده به طرح روستایی هم خلاف قانون بوده است و باید بخشداری و دهیاری موظف شوند که این سازه را از اطراف چنار با رعایت موارد اصولی و بدون آسیب‌زدن به ریشه‌های این درخت از محل بردارند و فقط با سنگ‌چین ساده اطراف چنار را حصار بکشند. تا از مرگ تدریجی چنار جلوگیری کنند.
بخشدار اسفندقه ناآگاهی دهیار را در احداث سنگفرش نتیجه کم‌کاری اداره میراث شهرستان می‌داند. درختان و اسناد طبیعی دیگر که از گذشت سال‌ها به حال رسیده‌اند، گواهان سبز و زنده تاریخ‌اند و حلقه به حلقه تنه آنها اسراری از پدیده‌های مختلف زیستی و زمین‌شناسی را در خود دارند. محافظت از آنها علاوه بر ارگان های نام‌گذاری شده به نام محیط‌زیست، منابع طبیعی و میراث‌فرهنگی بر عهده تک‌تک مردمان این سرزمین است و باید نگاه متفاوتی پیکر تنومند این درختان کهن‌سال سر به فلک کشیده از هرگونه تهدید انسانی در امان بماند و فقط به ثبت ملی بسنده نشود.
1821 | ۰۳/۰۸/۳۰
1820 | ۰۳/۰۸/۲۹
1819 | ۰۳/۰۸/۲۸