آبخوان‌ها یا همان سفره‌های آب زیرزمینی، به دلیل نبود مدیریت منابع آبی در حال از بین رفتند و این موضوع فرونشست را تشدید می‌کند. مرگ تدریجی آبخوان‌ها
گزارش | ایرنا
معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان: اگر مرگ آبخوان اتفاق بیفتد دیگر امکان احیای آن وجود ندارد، اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری باید سرلوحه کار قرارگیرد.
کاهش بارش‌ها، خشکسالی و استفاده بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، دیار کویری کرمان را در چند قدمی مرگ آبخوان‌ها قرار داده است.
فرونشست زمین و مرگ آبخوان‌ها پدیده ای اقلیمی است که اکنون در اغلب دشت‌های استان کرمان با آن مواجه هستیم.
آبخوان لایه زیرزمینی قابل نفوذ که از آب اشباع شده و به راحتی قابلیت انتقال آب به چاه یا چشمه را دارد که خالی شدن این لایه‌ها از آب موجب فرو نشست زمین می‌شود و با رخداد این پدیده حتی بارندگی‌های ممتد هم نمی‌تواند لایه های فرو نشسته را ترمیم و پر آب کند از این رو اندک اندک مرگ آبخوان‌ها رقم می‌خورد.
آب از طریق حفر چاه در داخل آبخوان با استفاده از پمپاژ برداشت می‌شود و میزان آب برداشتی اگر متعادل باشد از طریق بارش در داخل لایه‌های آبخوان جبران می‌شود.
گسترش پدیده فرونشست زمین در مناطقی از استان کرمان این دل‌نگرانی را در بخش مرگ تدریجی آبخوان‌ها موجب شده است؛ اتفاقی که جز با مدیریت بهره‌برداری از منابع آبی نمی‌توان جلو آن را گرفت.
در بین عوامل مؤثر در ایجاد فرونشست، به نظر می‌رسد برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی، ضخامت لایه رسوبی و ویژگی‌های مهندسی رسوبات، عوامل اصلی ایجاد فرونشست در بیشتر دشت‌های استان کرمان است.
حسین شجاعی معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان در این زمینه با تشریح وضعیت فرونشست زمین در شمال استان کرمان گفت: فرونشست یکی از تهدیدهای دشت‌های این استان و البته کشور است که اگر در این زمینه چاره اندیشی نشود و برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کاهش پیدا نکند، در آینده شاهد مرگ آبخوان‌ها خواهیم بود.
شجاعی ادامه داد: اگر مرگ آبخوان اتفاق بیفتد دیگر امکان احیای آن وجود ندارد پس می طلبد مسئولان به این مهم توجه کنند و مدیریت مصرف و اجرای پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان داری را سرلوحه کار قرار دهند.
کرمان در رتبه دوم فرونشست زمین
اوادامه داد: براساس گزارش مدیرکل زمین شناسی کرمان، این استان از نظر فرونشست زمین در رتبه دوم کشور قرار دارد و به ازای هر ۱۰ متر افت سطح ایستابی (بالاترین تراز آب زیرزمینی بر روی یک سطح مشخص در زیرزمین) حدود ۴۳ سانتیمتر نشست زمین را شاهد هستیم که البته نشست زمین در مناطق مختلف استان کرمان متفاوت است.
شجاعی گفت: طبق آمار اداره کل زمین شناسی استان کرمان، دشت محی آباد از دشت های شهر کرمان طی یک تا یک سال و نیم حدود ۶۰ سانتی متر نشست داشته و شکاف های دشت ها از جمله دشت کرمان و دشت‌های ممنوعه این استان، حاکی از این است که فرونشست در همه دشت‌های کرمان وجود دارد که باید تدابیری در این راستا اندیشیده شود.
تمام دشت های استان کرمان در معرض فرونشست
شجاعی تصریح کرد: تمام دشت های استان کرمان در معرض فرونشست قرار دارند به طوری که سطح ایستابی سفره‌های آب زیرزمینی دشت صوغان طی دوره ۱۵ ساله حدود ۲۹ متر افت داشته است.
او همچنین نقش اصلی اجرای عملیات آبخیزداری را در حفاظت از خاک مهم دانست و گفت: با اجرای عملیات آبخیزداری می‌توان از فرسایش خاک جلوگیری کرد.
معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان گفت: اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری تنها راه حفظ آب و خاک است لذا با اجرای این طرح ها می توان سیلاب را مدیریت و خشکسالی را تعدیل کرد.
سرعت فرسایش خاک در مناطق استان کرمان نسبت به سایر مناطق بیشتر و در حال تبدیل به یک بحران است
وی گفت: سرعت فرسایش خاک در مناطق استان کرمان نسبت به سایر مناطق بیشتر و در حال تبدیل به یک بحران است بنابراین بسیاری از کارشناسان معتقدند اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری تنها راه حفاظت آب و خاک در استان کرمان است.
کرمان و کسری مخزن آب زیرزمینی ۹۰۲ میلیون مترمکعبی
شجاعی اظهار داشت: منابع آب زیرزمینی تجدیدپذیر برابر پنج هزار و ۶۶۴ میلیون مترمکعب و در مقابل، میزان تخلیه و برداشت آب برای مصارف مختلف از سفره های زیرزمینی ۶ هزار و ۵۶۶ میلیون مترمکعب است لذا با کسری مخزن آب زیرزمینی ۹۰۲ میلیون مترمکعب مواجه هستیم.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کرمان با اشاره به اقدامات انجام شده طی سه سال اخیر در حوزه آبخیزداری این استان پس از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی در زمینه آبخیزداری و آبخوان داری در سال ۱۳۹۳ افزود: در سال های ۹۷ تا ۱۳۹۹ از محل صندوق توسعه ملی اعتبارات بسیار خوبی به استان ها اختصاص داده شد.
او گفت: سیلاب طی سال‌های گذشته با وجود بارندگی‌های سیل آسا در مناطقی که طرح های آبخیزداری اجرا شده بود مدیریت شد.
شجاعی تاکید کرد: قبل از وقوع بارش های سیل آسای تحت تاثیر پدیده مونسون، اعتبار قابل ملاحظه ای به استان کرمان اختصاص یافت که در آینده نزدیک طبق تفاهم نامه منعقد شده قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) عملیات آبخیزداری با اعتبار افزون بر ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال را در ۱۲ شهرستان و ۱۶ حوزه آبخیز استان کرمان اجرا خواهد کرد.
وی ادامه داد: طبق این تفاهم نامه از طریق قرارگاه امام حسن مجتبی (ع) در استان کرمان باید ۴۴ مورد بندهای سنگ ملاتی، ۲۲ مورد سرریزهای سنگی ملاتی، ۱۴ مورد بند خاکی، ۹ مورد ترکی و ۱۷۹ مورد عملیات خشکه چین اجرا شود که عملیات اجرایی آنها از امسال آغاز می شود و طی سه سال باید به پایان برسد.
سیل مهیب ترین بلای طبیعی استان کرمان
او سیل را مهیب‌ترین بلای طبیعی در استان کرمان دانست و بیان کرد: سیلاب به عنوان یک مخاطره از نظر تلفات جانی و خسارات مالی در بین بلایای طبیعی استان محسوب می شود.
شجاعی به اقدامات مکانیکی، بیومکانیکی، اقدامات بیولوژیک اشاره کرد و گفت: سیستم های پخش سیلاب یکی از بهترین روش های مهار سیلاب و تغذیه آبخوان های در استان کرمان است که در دارزین بم، دئفه رفسنجان، احمدآباد، بیاض انار، آبخوئیه راور و برخی دیگر از مناق استان کرمان اجرا شده است.
او تاکید کرد: با وجود خشکسالی ها در این مناطق، شاهد آبدهی ۲ تا سه برابری قنات ها نسبت به سال های قبل بوده ایم.
شجاعی بیان کرد: حدود ۴۶۰ میلیون مترمکعب از سیلاب ها و روان آب های استان کرمان در مناطق زیرپوشش عملیات آبخیزداری و آبخوان داری را می توان مدیریت کرد؛ چنانچه در سال زراعی ۱۴۰۱ در اراضی زیرپوشش (۱.۸ میلیون هکتار) ۷۵۶ میلیون مترمکعب روان آب با بارندگی ۱۴۰ میلیمتر مدیریت شده که حدود ۳۷ میلیون مترمکعب آن به آبخوان ها و سفره های آب زیرزمینی نفوذ کرده است.
او گفت: با اجرای طرح‌های آبخیزداری توانسته ایم حدود ۱۲.۵ میلیون مترمکعب از فرسایش خاک شمال استان را کنترل کنیم.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان افزود: حدود ۳۰ تا ۵۰ درصدسیلاب های مدیریت شده به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده‌اند و همچنین حدود ۲۰ درصد علوفه در مراتع زیرپوشش آبخیزداری اضافه شده است.
او با بیان اینکه بخش عمده آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و آشامیدنی استان کرمان از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود، افزود: براساس مطالعات آمایش استان میزان افت سطح آب های زیرزمینی در برخی از دشت های کرمان حداقل ۱۰ تا ۱۵ متر است.
شجاعی به خشکسالی‌های ۲ دهه اخیر در استان کرمان اشاره و تصریح کرد: این اتفاق افت کیفیت و پیشروی آب شور در دشت‌های بحرانی استان کرمان را رقم زده است.
او سیل را مهیب‌ترین بلای طبیعی در استان کرمان دانست و بیان کرد: سیلاب به عنوان یک مخاطره از نظر تلفات جانی و خسارات مالی در بین بلایای طبیعی استان محسوب می شود.
شجاعی به اقدامات مکانیکی، بیومکانیکی، اقدامات بیولوژیک اشاره کرد و گفت: سیستم های پخش سیلاب یکی از بهترین روش های مهار سیلاب و تغذیه آبخوان های در استان کرمان است که در دارزین بم، دئفه رفسنجان، احمدآباد، بیاض انار، آبخوئیه راور و برخی دیگر از مناق استان کرمان اجرا شده است.
او تاکید کرد: با وجود خشکسالی ها در این مناطق، شاهد آبدهی ۲ تا سه برابری قنات ها نسبت به سال های قبل بوده ایم.
شجاعی بیان کرد: حدود ۴۶۰ میلیون مترمکعب از سیلاب ها و روان آب های استان کرمان در مناطق زیرپوشش عملیات آبخیزداری و آبخوان داری را می توان مدیریت کرد؛ چنانچه در سال زراعی ۱۴۰۱ در اراضی زیرپوشش (۱.۸ میلیون هکتار) ۷۵۶ میلیون مترمکعب روان آب با بارندگی ۱۴۰ میلیمتر مدیریت شده که حدود ۳۷ میلیون مترمکعب آن به آبخوان ها و سفره های آب زیرزمینی نفوذ کرده است.
او گفت: با اجرای طرح‌های آبخیزداری توانسته ایم حدود ۱۲.۵ میلیون مترمکعب از فرسایش خاک شمال استان را کنترل کنیم.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان افزود: حدود ۳۰ تا ۵۰ درصدسیلاب های مدیریت شده به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده‌اند و همچنین حدود ۲۰ درصد علوفه در مراتع زیرپوشش آبخیزداری اضافه شده است.
او با بیان اینکه بخش عمده آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و آشامیدنی استان کرمان از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود، افزود: براساس مطالعات آمایش استان میزان افت سطح آب های زیرزمینی در برخی از دشت های کرمان حداقل ۱۰ تا ۱۵ متر است.
شجاعی به خشکسالی‌های ۲ دهه اخیر در استان کرمان اشاره و تصریح کرد: این اتفاق افت کیفیت و پیشروی آب شور در دشت‌های بحرانی استان کرمان را رقم زده است.
1842 | ۰۳/۰۹/۲۸
1841 | ۰۳/۰۹/۲۷
1840 | ۰۳/۰۹/۲۶