چالش‌‌های پرسه سگ‌ها در باغ‌شهر جهانی بم

چالش‌‌های پرسه سگ‌ها در باغ‌شهر جهانی بم
گزارش |‌ سُها خدیش
مسئولان شهرستان بم وقتی در حضور مسئولان استانی یا کشوری به دنبال گرفتن اعتبار یا حل مشکلات هستند، مدام از اهمیت صیانت از منظر و سایر ابعاد باغ‌شهر جهانی بم و نیز وجهه ارگ تاریخی این منطقه سخن می‌گویند؛ اما تاکنون مشکل سگ‌های ولگرد اینجا را که غیر از زشتی، مشکلات بهداشتی نیز ایجاد کرده است، حل نکرده‌اند.
کاغذوطن – شهرداری بم که از نهادهای اصلی و متولی در این زمینه به شمار می‌رود در پاسخ به چرایی این وضعیت نامناسب که به گفته مسئولان بهداشتی رشد ۱۰۰ درصدی گزش انسان را توسط حیوانات در این شهرستان طی امسال شاهد بوده‌ایم، تنها به پاسخ‌های توجیه‌کننده‌ای مثل «وظیفه ماست انجام دهیم»، «در حال هماهنگی هستیم»، «اگر سایر شهرداری‌های اطراف کار نکنند کار ماهم بیهوده است» و «باید انجام شود» بسنده می‌کنند و معلوم نیست چرا طی سال‌های اخیر کار در این زمینه انجام نشده و چه کسانی باید پاسخگو باشند.
حال‌آنکه اگر کرمان و بم به‌عنوان یکی از مناطق مهم گردشگری کشور، می‌خواهد به مقصد مهم گردشگری در کلاس ملی و جهانی تبدیل شود، با چنین رویکردهایی نمی‌شود؛ و از بدیهی‌ترین اقدامات، حل مشکلات پرسه سگ‌های ولگرد است.
این در حالی است که رئیس مرکز بهداشت بم از افزایش ۲ برابری گزش انسان توسط حیوانات در هفت ماه سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبر داد و گفت: در هفت ماه پارسال ۲۵۴ مورد گزیدگی انسان توسط حیوانات داشتیم؛ اما در مدت مشابه امسال ۵۳۳ مورد گزیدگی گزارش شده که بیش از ۲ برابر افزایش داشته است.
افزایش جمعیت سگ‌های بلاصاحب (ولگرد) در چند سال اخیر مشکلاتی را از لحاظ سلامتی و حتی زیست‌محیطی رقم زده که مهم‌ترین آنها به ترتیب ابتلا به بیماری هاری و سرگردانی حیات‌وحش در زیستگاه‌هاست؛ کنترل این مسئله نیازمند قوانین محکم و البته اجرای آنهاست که باید نهادهای متولی نسبت به آن جدی‌تر باشند.
آمارها در بم نشان می‌دهد گزش توسط حیوانات روند به روبه‌رشدی داشته؛ اما مسئله فقط یک گازگرفتگی ساده نیست، ازآنجاکه سگ‌ها ممکن است ناقل بیماری هاری باشند، ازاین‌رو اگر فردی از دندان‌های سگ‌جان سالم به در ببرد باز هم ضمانتی بر سالم‌بودنش نیست، چون در این شرایط بیماری خطرناک هاری است که فرد را تهدید می‌کند.
این در حالی است که آمار رسمی از تعداد سگ‌های بلاصاحب (ولگرد) در سطح شهر بم ارائه نمی‌شود و استنادها بیشتر به آمارهای گزش انسان‌ها توسط حیوانات به‌ویژه سگ‌هاست.
کانون حیوانات دچار هاری در هشت نقطه بم
رئیس مرکز بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بم گفت: از اواخر سال ۱۴۰۱ اولین مورد مبتلا به هاری در شهرستان هم‌جوار ما نَرماشیر مشاهده شد که به دلیل تردد حیوانات، امسال در بم نیز موارد مبتلا به هاری ثبت کرده‌ایم.
دکتر فرامرز دریجانی افزود: هاری بیماری ۱۰۰ درصد کُشنده‌ای است که اگر شخصی به آن مبتلا شود، به‌موقع درمان نشود و علایم آن مشخص شود به‌طورقطع جان خواهد باخت.
او عنوان کرد: از ابتدای امسال در هشت نقطه از شهرستان بم کانون‌های حیوانی مثبت قطعی هاری مشاهده شده است.
رئیس مرکز بهداشت بم ادامه داد: یکسری از مناطق شهرستان کانون هاری هستند، به‌ویژه مناطق روستایی که اگر زمانی دام‌های آنها دچار بیماری هاری شوند سریع معدوم می‌شوند تا جلو یکسری سودجویی‌ها گرفته شود.
راهکار آموزشی
این مسئول در شهرستان بم تأکید کرد: مردم درصورتی‌که توسط هر حیوان دچار گزیدگی شدند، ضمن شست‌وشوی محل گزیدگی با آب و صابون سریع به بیمارستان پاستور یا مرکز بهداشت مراجعه کنند.
به گفته او تاکنون در شهرستان بم فوت تأیید شده و قطعی انسانی مبتلا به بیماری هاری گزارش نشده است.
این مسئول مرکز بهداشت بم افزود: بهترین کار این است که شخص در کمتر از ۴۸ ساعت و به‌موقع برای درمان گزیدگی و تزریق واکسن هاری مراجعه کند؛ زیرا بیماری هاری کُشنده است و اصلاً تاخیر در آن جایز نیست.
دریجانی بیان کرد: دوره پنهان هاری در انسان به طور متوسط بین یک تا سه ماه طول می‌کشد و بعد علایم آن بیماری بروز می‌کند که اگر این علائم بروز یافت دیگر درمانی برای آن وجود ندارد و فرد دچار مرگ دردناکی می‌شود.
توپ در زمین شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
رئیس مرکز بهداشت بم درباره متولیان جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب توضیح داد: جمع‌آوری سگ‌های ولگرد مربوط به شهرداری‌ها و دهیاری‌هاست و مرکز بهداشت نمی‌تواند در بحث جمع‌آوری کاری انجام دهد.
او گفت: مرکز بهداشت فقط در دفن بهداشتی حیواناتی که مبتلا یا مشکوک به بیماری هاری یا هر بیماری واگیردار دیگری هستند نظارت خواهد داشت.
دریجانی اظهار داشت: در بحث حیوان گزیدگی مرکز بهداشت فعالیت دارد و تمامی موارد انسانی مبتلا به گزیدگی چه از طریق سگ خانگی یا بلاصاحب، واکسیناسیون انجام می‌شود.
باوجود جلسات متعدد اما…
رئیس مرکز بهداشت بم خاطرنشان کرد: جلسات متعددی با محوریت جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب (ولگرد) در فرمانداری بم برگزار و مقرر شده که شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای سگ‌های بلاصاحب (ولگرد) چاره‌ای بیندیشند و نسبت به جمع‌آوری آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهند.
او ادامه داد: شهرداری اگر در خصوص تفکیک زباله فرهنگ‌سازی انجام دهد و همچنین زباله‌ها را به‌موقع از سطح شهر جمع‌آوری کند، خودبه‌خود بخش مهمی از حیوانات نیز به خارج از شهر هدایت می‌شوند.
شهرداری: وظیفه ما جمع‌آوری است
اما علیرضا ریاضی شهردار بم نیز دراین‌خصوص گفت: یکی از وظایف اصلی شهرداری در بحث خدمات شهری، جمع‌آوری سگ‌های ولگرد و حیوانات بلاصاحب در چارچوب قوانین و مقررات است.
او افزود: برای نگهداری سگ‌های ولگرد و بلاصاحب زمینی را به مساحت ۲ هزار مترمربع در ضلع شرقی و نزدیک تپه‌های یادمان شهر بم مشخص و دیوارکشی کرده بودیم؛ اما طبق تصمیم کارگروه مدیریت پسماند شهرستان، به دلیل نزدیک بودن این زمین به منطقه مسکونی مقرر شد محل نگهداری حیوانات از این قسمت جابه‌جا شود.
ریاضی ادامه داد: مقرر شد در نزدیکی سایت دفن زباله در جاده دارستان که مورد تأیید مشاور طرح تفصیلی بم است، زمینی توسط منابع طبیعی در اختیار شهرداری قرار گیرد تا محل جدید نگهداری سگ‌های بلاصاحب یا ولگرد نیز راه‌اندازی شود.
شهردار بم بیان کرد: طبق بخشنامه سازمان شهرداری‌ها باید حیوانات به روش‌های مختلف زنده‌گیری و در محل نگهداری توسط دامپزشکی عقیم‌سازی شوند که بعد از نگهداری به مدت ۲ هفته مجدد در محیط‌های قبل که جمع‌آوری‌شده بودند آزادسازی شوند.
به گفته او حیوانات رفتارشناسی دارند و اگر گروهی از حیوانات از محیطی خارج شوند، گروهی دیگر جایگزین آنها خواهند شد، به همین دلیل باید حیوانات در همان مناطقی که گرفته شدند آزادسازی شوند.
هزینه‌ها بالاست
او در ادامه هزینه این اقدامات را پیش کشید و گفت: هزینه زنده‌گیری، نگهداری حیوانات و دوره‌ای که باید توسط دامپزشکی عقیم‌سازی شوند بسیار بالاست که هر قلاده حیوان بیش از ۵۰ میلیون ریال هزینه خواهد داشت.
شهردار بم اضافه کرد: به دلیل شرایط بودجه، شهرداری محدودیت‌هایی دارد؛ اما برنامه داریم بعد از اینکه محیط نگهداری حیوانات آماده شد فراخوان بدهیم تا شهروندان هم اگر قلاده‌ای را زنده‌گیری کنند و به شهرداری تحویل دهند با نظر شورای اسلامی شهر تشویقی برای شهروند در نظر بگیریم.
او توضیح داد: شهرداری دبیر کارگروه مدیریت پسماند و حیوانات ناقل بیماری است و ادارات مرتبط مانند دامپزشکی، بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی، محیط‌زیست یا سمن‌ها (سازمان مردم‌نهاد یا NGO) و گروه‌های حامی حیوانات نیز می‌توانند همکاری بین‌بخشی داشته باشند.
ریاضی اظهار کرد: کار اجرای این موضوع برعهده شهرداری است و از شهرداری بروات (یکی از بخش‌های شهرستان بم در استان کرمان است که مرکز آن نیز با عنوان بروات شناخته می‌شود)، دهیاری‌ها و بخشداری‌های اطراف شهر بم نیز می‌خواهیم در این بحث به کمک شهرداری بم بیایند.
او افزود: مشکل عمده ما این است که در خصوص جمع‌آوری حیوانات بلاصاحب، شهرداری بروات و دهیاری‌های اطراف همکاری لازم را ندارند.
ریاضی گفت: زمانی که شهرداری بم کار را انجام می‌دهد و شهرداری بروات، دهیاری‌ها و بخشداری‌های دیگر فعالیت لازم را انجام ندهند باعث ایجاد خلاء و هزینه‌ها نیز اتلاف می‌شود.
او خاطرنشان کرد: اگر سگ‌ها از شهر بم جمع‌آوری شوند؛ اما دهیاری‌ها و بخشداری‌ها و شهرداری بروات همکاری نکنند سگ‌های اطراف مجدد جایگزین می‌شوند.