گزارش میدانی «کاغذ وطن» از داروهایی که در داروخانه‌های شهر کرمان نیست. راه دشوار یافتن دارو

گزارش میدانی «کاغذ وطن» از داروهایی که در داروخانه‌های شهر کرمان نیست. راه دشوار یافتن دارو
گزارش| مرضیه قاضی‌زاده
حسیبی، مدیر نظارت بر داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان می‌گوید مشکل چندانی در درمان نداریم و مشکلات ما در همین گشتن بیمار برای پیداکردن دارو است که به آن اذعان داریم که این موارد متأسفانه کشوری و در اختیار استان نیست.
کاغذ وطن – داروخانه بیمارستان، داروی بیمار را ندارد. زهرا شوهرش را روی تخت بیمارستان رها کرده و برای پیداکردن «آلبومین» تمام شهر کرمان را زیرو رو کرده. آخرین امید. داروخانه هلال‌احمر است. کمبود دارو مردم بیشتری را حواله داروخانه هلال‌احمر کرده. شلوغ‌ترین خیابان کرمان که جای پارک پیداکردن در آن مصیبت است.
یک عده بیرون ایستادند تا در آستانه پاییز و پاگرفتن دوباره آنفولانزا یک درد دیگر به دردشان اضافه نشود. ساعت ۱۱ ظهر است و داروخانه هلال‌احمر لبالب از بیمار. شیوه عادی جوابگو نیست، مثل بانک و ادارات اینجا هم باید برای گرفتن دارو نوبت گرفت. اعداد قرمز روی نمایشگر نشان می‌دهد که تا الان تا شماره ۱۷۳ خوانده شده و نوبت‌های جدید از ۲۱۲ به بعد است.
*تبلیغ بیمه در داروخانه
میان این شلوغی، دو مسئول بیمه به دنبال فروختن بیمه عمر هستند. ۲ صندلی و میز ثابت جلوی درب ورودی داروخانه نشان می‌دهد که تبلیغ و فروش بیمه در این داروخانه مدتی است که انجام می‌شود. در دورترین نقطه به تجمع مردم یک خانم به همراه دو کودکش پسر و دخترش نشسته. حنانه دختر کوچکش آویزان مادر است تا گوشی را برای گرفتن بازی بگیرد. مادر اما تمام فکر و ذکرش پی نسخه و مشکلات زندگی است. این‌قدر که حتی حواسش نیست که دکمه‌های پیراهنش از کشیدن دخترش باز شده و یا شالش از روی شانه‌اش افتاده و دراز به دراز جلوی مانتو به شکل بدفرمی افتاده. جوراب مشکی ضخیم زیر صندل‌هایی که دیگر از فصلشان گذشته یا مانتو بهاری که علی‌رغم سردی هوا به تن دارد نشان می‌دهد که دغدغه سردی لباس میان غم‌هایی دلش گم شده. از هر که می‌آید می‌پرسد که برای چه دارویی آمده؟ این‌قدر پرسیده که حتی پسر سه‌ساله‌اش هم پشت سرش تکرار می‌کند. برای علی شده یک بازی سرگرم‌کننده میان این شلوغی حوصله سر بر. مادر دنبال ریتالین است، دارویی برای حنانه که وقتی درس می‌خواند حواسش را به درس بدهد. این ششمین داروخانه است و حالا خیالش راحت است که هر چقدر هم معطل شود، آخرسر دست‌خالی بر نمی‌گردد.
مشتری‌های ثابت این داروخانه از بیماران خاص‌اند. بیماران کلیوی و پیوند و سرطان که می‌دانند برای هر نسخه جایی جز اینجا دارویشان را ندارند. بیشتر صندلی‌های خالی را زن‌ها پر کردند، آقایان یا ایستاده‌اند و یا مدام راه می‌روند. مردی ۴۰ ساله که از دبیران آموزش‌وپرورش است مدام با زنش کلنجار می‌رود که باید صبح زود می‌آمدند. زن؛ اما زیر بار نمی‌رود و اصرار دارد که باید غذا را روی گاز و لباس بچه‌ها را در ماشین می‌گذاشته. خلوت‌ترین ساعت داروخانه ۷ صبح است، مشتری‌های دائم می‌دانند که برای علافی کمتر باید این ساعت بیایند. فقط داروهای خاص نیست، برخی از منتظران این صف طویل، برای یک داروی فشارخون، یک داروی آسم و یا یک چرک‌خشک‌کن داروخانه‌های شهر را زیر پا گذاشتند و دست آخر به اینجا آمدند.
*کمبود ۲۰۰ داروی سرپایی
طبق اطلاعات یک منبع آگاه مشکلات دارو از داروهای بیمارستانی و خاص به داروهای سرپایی رسیده و اکنون قریب به ۲۰۰ داروی سرپایی در لیست داروهایی هست که هر چند وقت یکبار دچار کمبود می‌شوند. قرص‌های قلب خارجی، اسپری تنفسی، قرص‌های چرک خشک‌کن مثل «کو آموکسی کلاو» و «اریترومایسین»، قرص‌ها و آمپول‌های بارداری، این‌ها تنها بخشی از داروهایی که برای گرفتنشان با رفتن به یک داروخانه جواب نمی‌گیرید و باید سطح شهر را بگردید. «ستروتاید»، یکی از همین داروهای نایاب در سطح شهر است. دارویی برای درمان ناباروری و جلوگیری از تخم‌گذاری زودرس که بیماران مدعی‌اند برای پیداکردنش باید همه داروخانه‌های شهر را بگردی.

*مصیبت قطب درمانی شدن استان
فقط دارو نیست که نایاب شده، شیرخشک و خصوصاً شیرخشک‌های رژیمی پیدا کردنشان سخت شده. پزشک یکی از داروخانه‌های شهر می‌گوید که سهمیه هر داروخانه از شیرخشک ماهی ۱۲ تا ۱۴ قوطی است. این داروخانه البته نه شیرخشک «آپتامین» دارد نه شیر خشک «گیگوز». «همین شیرخشک‌های معمولی تأمین‌کردنشان دچار مشکل شده، شیرخشک «آپتامین» که الان ۴ ماه است نتوانستیم تهیه کنیم.»
کمبود در داروهای تیروئید، فشارخون، وارفارین جدی است؛ اما چالش اصلی را بیماران پیوند دارند، افرادی که بعد از عمل پیوند حالا داروی ادامه درمان را پیدا نمی‌کنند. حسیبی مدیر نظارت بر داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در گفت‌وگو با «کاغذ وطن» از کاهش این مشکل می‌گوید: «یک مدت زیادی بحث داروهای پیوند را داشتیم، در واقع کمبود کشوری داشتیم؛ اما با تعاملاتی که انجام شده توانستیم مقداری دارو بیاوریم و الان داروهای پیوند به آن صورت کمبود شدید نیست و مریض‌ها دارو دریافت می‌کنند؛ اما مدت زمانی کوتاه‌تر است و فرضاً برای مصرف یک ماه دارو می‌گیرند.»
حسیبی مشکل اصلی دررابطه‌با کمبود دارو را بعد از مشکلات مربوط به کل کشور، قطب درمان جنوب شرق استان و نیاز دارویی بیشتر به جهت رجوع بیمارانی از سیستان و بلوچستان و زاهدان و جنوب کرمان می‌داند: «هر دارویی که وارد کشور می‌شود بر اساس جمعیت، تعداد بیماران و نوع بیماری بین استان‌ها تقسیم می‌شود، اینکه دارو در سطح استان کم می‌شود به دو جهت است اول اینکه اکثر این کمبودها بحث کشوری است و دلیل دیگر هم تبدیل‌شدن استان به قطب درمانی جنوب شرق است، شما اگر الان تشریف ببرید نزدیک بیمارستان می‌بیند ما چقدر مهمان بیمار از استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و جنوب کرمان داریم که خوشبختانه کمبودی در داروهای حیاتی شیمی‌درمانی نداریم و اکثر این کمبودهایی که در کرمان اتفاق افتاده مقطعی بوده است.»

*علت نایاب شدن داروهای بیمارستانی چیست؟
کمبود دارو فقط برای بیماران سرپایی مشکل‌ساز نشده. مشاهدات میدانی خبرنگار «کاغذ وطن» از بیمارستان افضلی‌پور و شفا گویای این امر است که داروخانه‌های بیمارستان‌ها نیز با کمبود دارو مواجه شدند و در مواردی همراهان بیمار برای تأمین دارو به خارج از بیمارستان فرستاده شدند. داروهای حیاتی مثل «آلبومین» و «آی وی آی جی» که گاهی در شرایط اورژانسی برای بیماران تنفسی و «ام اس» تجویز می‌شوند. مدیر داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان در خصوص کمبود داروهای بیمارستانی به «کاغذ وطن» می‌گوید: «برای بحث داروهای بیمارستانی دچار ۲ مشکل کمبود کشوری دارو که عمدتاً مربوط به داروهای وارداتی است و مشکل جدی‌تر نقدینگی هستیم. نوع تحویل دارو از شرکت‌های دارویی به‌گونه‌ای شده که صرفاً فروش نقدی دارند درصورتی‌که بیمارستان‌ها نقدینگی ندارند، در واقع بیمارستان بعد از طی‌شدن پروسه درمان و تکمیل پرونده و گرفتن سهم از بیمه پول دستش می‌آید» او اگر چه کمبود دارو در داروخانه‌های بیمارستانی را تأیید می‌کند؛ اما مدعی است تاکنون این کمبود منجر به تلفاتی نشده است «دارویی به‌صورت انبوه به بیمارستان‌ها نمی‌رود و خردخرد می‌رود؛ بنابراین کمبود گاهی در برخی از بیمارستان‌ها هست مثل همین آلبومینی که شما مثال زدید؛ اما تاکنون تلفاتی به این دلیل که «آلبومین» یا «آی وی اف جی» به بیمار نرسیده نداشتیم؛ هر چند که کمبود این داروها حس می‌شود و سیستم درمانی ما را اذیت می‌کند.»
اینکه چه تعداد دارو در سطح استان کرمان دچار کمبود هستند سوالی این که در این گفت‌وگو به آن پاسخی داده نمی‌شود، اما مدیر نظارت بر داروی دانشگاه علوم پزشکی کرمان تأکید دارد که تمامی این موارد چک شده و مورد کنترل است. حسیبی همچنین در خصوص کمبود داروی انالاپریل و برخی از داروهای تیروئیدی هم می‌گوید: «ما ۷ الی ۸ هزار قلم دارو داریم و ممکن است در مقطعی برخی از داروها نباشد، این موارد صرفاً مقطعی است و در این موارد بایستی بیمار با مراجعه به پزشک از او طلب داروی جایگزین کند؛ لذا ما مشکل چندانی در درمان نداریم و الان مشکلات ما در همین گشتن بیمار برای پیداکردن دارو است که به آن اذعان داریم که این موارد متأسفانه کشوری است و دست استان نیست.»