آیا می‌دانید سرقت ادبی چیست؟

آیا می‌دانید
سرقت ادبی چیست؟
در ویکی پدیا درباره‌ی سرقت ادبی چنین نوشته‌اند:
انتحال، دزدی علمی، دستبرد فکری/هنری یا ایده دُزدی به معنی «تخصیص دادن خلاقیت ادبی، هنری یا پژوهشی دیگری یا بخشی از آن یا متن ناشی از آن به خود، گویی که خود شخص آن را خلق کرده است.» دستبرد فکری ممکن است بدون رضایت صاحب اصلی اثر و یا با رضایت وی انجام شود. دستبرد فکری اگر در حوزه ادبیات باشد دزدی ادبی، اگر در حوزه هنر باشد سرقت هنری و اگر در حوزه پژوهش‌های دانشگاهی انجام شود سرقت علمی نامیده می‌شود. به زبان ساده دستبرد علمی یا ادبی یعنی رونویسی کارها یا ایده‌های دیگران و انتساب آنها به خود.
در حال حاضر به واسطه اینترنت و در دسترس بودن اطلاعات برای همه این عمل بسیار راحت‌تر هم شده اما نقطه‌ی مقابلش هم صدق می‌کند و رسوا شدن پس از سرقت ادبی هم به همان دلیل انفجار اطلاعات زود‌تر و راحت‌تر اتفاق می‌افتد. برای مثال دیروز برای اعتراض به سریال شهرزاد که در آن دیالوگی توهین آمیز علیه مردم کرمان ذکر شده بود و باعث رنجش عده‌ی زیادی از کرمانی‌ها هم شده بود روزنامه‌ی پیام‌ما به نویسندگی آقای عبادی مطلبی را منتشر نمود که در سایت همین نشریه به آدرس(payamma.ir) هم موجود است و حقیقتی است غیر قابل انکار اما روزنامه همدلی همین مقاله را بدون ذکر نام منبع یا نویسنده منتشر نموده است. هرچند عبادی همکار عزیز ما می‌گوید همین که صدای کرمانی‌ها به پایتخت رسیده برای من کافی است. اما داشتن اخلاق حرفه‌ای در هر شغلی امر بسیار مهمی است که صره را از ناصره مجزا می‌کند و گاهی اوقات نگاه مردم را به یک شغل تغییر می‌دهد ،مثل ماجرای بخیه‌ی چانه‌ی کودک در خمینی شهر.
متاسفانه این استفاده از مطلب بدون ذکر نام منبع تبدیل به عادت بعضی از سایت‌ها و رسانه‌ها شده و هر چند معمولا از سر سهل‌انگاری اما گاهی هم بعضی از دوستان کم لطفی می‌نمایند و چنان برخورد می‌کنند که به خودشان هم امر مشتبه می‌شود که آن متن دست نوشته‌ی خودشان است.
برای پیش‌گیری از اتفاقات آینده چند نمونه از مصادیق این عمل را ذکر می کنیم:
مصادیق دزدی علمی
اگر عین جمله‌ای را از کسی نقل می‌کنید باید حتماً در گیومه قرار دهید و مرجع هم به دنبال آن بیاید. ضمناً توجه کنید که آیا اجازه دارید جمله را نقل قول کنید یا خیر (برخی از نشریات شرایط خاصی برای نقل‌قول قائلند -نظیر نحوه ارجاع دادن یا حداکثر جملاتی یه کلماتی که می‌توانید نقل قول کنید – که می‌بایست این شرایط را دقیقاً در نظر گرفت). ولی اصولاً نقل قول در حد یکی دو جمله مشکلی ندارد.
استفاده از نتایج دیگران
استفاده از نتایج اشکال نمودارها (هر چند کوچک و جزیی) باید با ارجاع کامل باشد. اگر از نتیجه منحصربه‌فرد کسی یا گروهی استفاده می‌کنید حتماً باید ارجاع بدهید. مفاهیمی که بسیار جا افتاده‌اند (مثل قانون نیوتون) نیازی به مرجع ندارند.
استفاده از جمله‌های دیگران
کپی کردن حتی با عوض کردن ساختار جمله باز هم دزدی علمی است. بدین معنی که مثلاً تغییر زمان فعل از معلوم به مجهول جمله را از آن شما نمی‌کند.
استفاده از جملات قبلی مقالات خودتان
کپی کردن جملاتی از مقاله قبلی خودتان یا مقاله‌ای که جای دیگری چاپ کرده‌اید می‌تواند جرم به حساب می‌آید و اگر هم جرم نباشد کار ناپسندی است. ولی مقاله‌ای که در یک کنفرانس ارائه شده می‌تواند با تغییراتی در یک مجله چاپ شود (باز هم باید قوانین هردو یعنی کنفرانس و مجله را چک کنید)
ارائه مقالات در کنفرانس و سمینارها
در ارائه مقالات: زیر هر شکل عکس و نموداری که کار مستقیم خود شما نیست باید مرجع بدهید. مراجع را می‌توانید در پایین صفحه هم بنویسد. ولی باید دیده شود.
دزدی علمی غیرعمدی
بعضی وقت‌ها سرقت علمی واقعاً به صورت اتفاقی است. سرقت علمی اتفاقی هم جرم است (همان‌طور که اگر شما مستقلاً اختراعی را بکنید که قبلاً ثبت شده حق استفاده تجاری از آن را ندارید و استفاده تجاری اتفاقی از آن جرم است). بنابراین بهتر است با دقت بیشتری منابع را مطالعه کنید و نت بردارید.
سایه نویسی
سایه نویسی یکی از مصادیق دستبرد فکری است. در سال های اخیر و با افزایش تعداد فارغ التحصیلان از یک سو و افزایش تعداد دانشگاه هایی که معیارهای ارزیابی آسان تری دارند باعث شده که شکل سازمان یافته ای از سایه نویسی در ایران شکل بگیرد. شاه قاسمی و اخوان با انجام پژوهشی نشان می دهند که این پدیده در ایران بسیار شایع است و تعداد زیادی از فارغ التحصیلان عملا سایه نویسی را شغل خود می دانند.
منبع:ویکی‌پدیا