هزینه‌های سلامت روی دوش بیماران کرمان

فقیرترین استان کشور، پزشکانش بیشترین هزینه را برای درمان می‌گیرند

هزینه‌های سلامت روی دوش بیماران کرمان

خدمات دندان‌پزشکی، تعرفه پزشکان خصوصی و کمبود نیروی نظارتی در دانشگاه علوم پزشکی متهمان اصلی گرانی هزینه‌های پزشکی در استان کرمان

مرضیه قاضی‌زاده |کاغذ وطن

گزارش 

کرمان خیال قطب درمان شدن را در سر می‌پروراند اما مردمانش برای درمان راهی یزد و شیراز و تهران‌اند. موضوعی که معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمان در آخرین مصاحبه‌اش با «کاغذ وطن» آن را به  تودار بودن پزشکان کرمانی و کم حرفی‌شان با بیمار ربطی داده بود. بیمار به هنگام مراجعه به مرکز درمانی اطلاعات کافی از مریضی‌اش دریافت نکرده و به این باور رسیده که پزشک مورد نظر اطلاعات کافی ندارد. آخرین گزارش مرکز آمار ایران اما پرده از واقعیتی دیگر بر می‌دارد؛ کرمان بعد از ایلام بالاترین تورم را در بخش بهداشت و درمان داشته است. موضوعی که یک سر آن به هزینه خدمات دندان پزشکی بر می‌گردد و سر دیگرش هم به تعرفه‌های بالای  بهداشتی و درمانی در مراکز خصوصی.

ثبت تورم ۵۲.۲درصد در بخش بهداشت و درمان، این استان را در جایگاه گران‌ترین استان بعد از ایلام در بخش هزینه‌های درمانی قرارداده. گزارش مرکز آمار ایران در ۸دی ماه  ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که دومین استان فقیر کشور، از آذر ۹۹ تا آذر ۱۴۰۰ بالغ بر ۵۰ درصد بر هزینه های بهداشتی و درمانی‌اش افزوده است.

 به طورکلی رتبه اول افزایش قیمت‌ها در بخش بهداشت و درمان مربوط به استان ایلام با افزایش ۵۲.۷درصد است و بعد از آن نیز کرمان با افزایش قیمت ۵۲.۵ درصد در جایگاه دوم قرار گرفته. به عبارتی ۲۹ استان افزایش قیمتی به مراتب کمتر از کرمان تجربه کرده‌اند.متوسط افزایش قیمت در بخش بهداشت و درمان ۴۰.۲درصد است که تهران به عنوان یکی از قطب‌های درمانی ۳۷.۶درصد افزایش قیمت داشته. یزد ۴۴.۲درصد و فارس ۴۸.۴درصد.

سازمان مدیریت و برنامه ریزی: اختلاف چندانی بین هزینه‌های درمانی استان‌ها وجود ندارد

چه آیتم‌هایی در محاسبه این شاخص لحاظ شده و بیشترین افزایش قیمت در کدام بخش‌ها بوده؟ مرکز آمار ایران جزئیات بیشتری در مورد شاخص‌های مورد بررسی در استان‌ها ارائه نکرده و در اختیار استان‌ها از جمله سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی هم قرار نداده است. جعفر رودری، ریاست این سازمان معتقد است که مرکز آمار ایران جزئیات بیشتری در این مورد منتشر نمی‌کند. پافشاری برای مصاحبه با کارشناسی که این آمار را تهیه کرده نیز نتیجه‌ای ندارد. از نگاه  رودری هر نوع پایشی برای موضوع تا وقتی که اطلاعات سایر استان‌ها در دسترس نباشد کارایی لازم را ندارد. هر چند که از نگاه او فاصله ۲۰درصدی افزایش قیمت در کرمان با متوسط کشوری نیز قابل توجه نیست.

پیگری‌های «کاغذ وطن» از دانشگاه علوم پزشکی کرمان اما حقایق دیگری را روشن می‌کند. حمیدرضا حسین اسماعیلی، مدیر نظارت و اعتباربخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان معتقد است که این موضوع ناشی هزینه‌های خدمات پاراکلینیکی و تشخیصی  است:«ممکن است در تهران برای تشخیص یک بیماری صرفا به یک آزمایش اکتفا شود، ولی در کرمان برای این موضوع همین آزمایش در کنار سونوگرافی یا سایر آزمایش‌ها لحاظ شود و این مسئله در مجموع هزینه‌های درمانی را برای کرمانی‌ها بیشتر خواهد کرد.»

کرمان همچنان به پرونده الکترونیک دست نیافته و هیچ آماری از خدمات پاراکلینیک غیرضروری درخواستی، در دسترس نیست. با این حال سه سال قبل که آمار سه میلیون آنژیوگرافی صورت گرفته در کشور منتشر شد، برخی از صاحب نظران حوزه سلامت از غیر ضروری بودن ۷۰ درصد از این درخواست‌ها گفتند.  موضوعی که به سایر خدمات پاراکلینیک هم قابل تعمیم است. خارج از این موضوع مشکل عمده دیگری که بیماران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، بحث «سهم خواری» برخی پزشکان است. پزشک بدون دلیل موجه و علمی، بیمار را فقط به مراکز پاراکلینیک خاصی ارجاع می‌دهد و بابت ارجاع هر مریض هم سهمی از آن مرکز دریافت می‌کند.

دو ماه قبل مرتضی هاشمیان، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمان در یک مصاحبه اختصاصی با «کاغذ وطن»زیر بار هزینه‌های گزاف درمانی در کرمان نرفته بود.آن زمان او پاسخ این پرسش که  چقدر از هزینه‌های درمانی از جیب مردم پرداخت می‌شود را این گونه داده بود:«پرداخت از جیب بابت هزینه درمان در سطح کشور فاکتور‌های مختلفی دارد؛ ولی وقتی بیماری وارد بیمارستان دانشگاهی می‌شود۹۰درصد هزینه‌ها با بیمه است. البته اگر بیمه پایه داشته باشد که شامل بیمه تامین اجتماعی، سلامت و نیروهای مسلح است.»

*بخش بی در و پیکر دندان پزشکی در کرمان

دانشگاه علوم پزشکی کرمان این بار برای بررسی داده‌های مرکز آمار ایران فرصت چند روزه می‌خواهد. فایل گزارش مرکز آمار ایران  نیز به اسما صابر ماهانی، مدیر اقتصاد درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمان ارجاع داده می‌شود. ماهانی در گفت وگو با «کاغذ وطن» ریشه این گرانی را در دو مسئله خدمات دندان پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی در بخش خصوصی می‌داند. به گفته او خدمات دندان پزشکی در کرمان از سایر شهرها گران تر است:«در بخش دولتی تعرفه کل کشور ثابت و یکسان است و مشکلی نیست ولی در بخش خصوصی مخصوصا در خدمات دندان‌پزشکی تاکنون تعرفه رسمی  اعلام نمی‌شده و طبق مستنداتی که به ما ارائه شده خدمات دندان پزشکی در کرمان گران تر از سایر شهرهاست.»

اینکه چرا خدمات دندان پزشکی در کرمان گران تر تمام می‌شود؟ سوالی است که از دید ماهانی عاملش پرداخت بهتر این خدمات در کرمان است.او می‌گوید:«فارغ التحصیلان دندانپزشکی شهرهای دیگر هم تمایل دارند تا  در کرمان مشغول به کار شوند چرا که  کرمانی‌ها راحت تر پول بابت خدمات دندانپزشکی می‌پردازند. در کرمان یک عده پول دارند و این هزینه‌ها را  به راحتی می‌پردازند و عده دیگر هم به لحاظ فرهنگی چندان مقاومتی در برابر تعرفه خدمات دندانپزشکی ندارند.»

*تصویب سقف هزینه‌های درمانی در کرمان

یک پای دیگر تورم بالای کرمان در بخش بهداشت و درمان مربوط به تعرفه‌های بخش خصوصی است. ماهانی در خصوص  نحوه محاسبه تعرفه‌های این بخش می‌گوید:«تعرفه‌های بخش خصوصی از طرف وزارتخانه و هیات دولت به ما ابلاغ می‌شود و به یک کار گروهی در هر استان که متشکل از رئیس دانشگاه، نماینده استانداری و نمایندگان بیمه‌های تکمیلی و پایه است،  اجازه داده می‌شود تا سقف تعیین شده این تعرفه‌ها را تعیین کنند» کرمان اما هر ساله مبالغ تعرفه‌ها را روی سقف آن مصوب کرده:«اعضا کارگروه بسته به شرایط اقتصادی هر استانی تعرفه بخش خصوصی را تعیین می‌کنند. ممکن است در برخی از استان‌ها این کارگروه ده درصد از کل تعرفه ها را کاهش دهند و یا برای بعضی از خدمات خاص مثل تخت‌های(ICU)درصدی از هزینه‌ها و تعرفه‌ها را کاهش دهند اما معمولا در استان کرمان این کارگروه همان مبلغ سقف را مشخص می‌کند. بنابراین در خدمات بخش خصوصی هم یک مقداری ممکن است نسبت به بقیه استان ها تعرفه هایمان  بالاتر باشد.»

*نظارتی بر بخش خصوصی  نیست

مسئولان دانشگاه علوم پزشکی کرمان مدعی‌اند که تعرفه‌های درمانی در بخش خصوصی رعایت شده، اما چه سیستمی بر این فرایند نظارت دارد؟ پیگیری‌های«کاغذ وطن» نشان می‌دهد که این دانشکاه صرفا ۴کارشناس برای نظارت بر تعرفه‌های درمانی در محدوده دانشگاه علوم پزشکی کرمان دارد. مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان  در این باره می‌گوید:« در سیستم نظارتی ما ۴ نفر نیرو برای نظارت بهداشتی مطب‌ها و موسسات، نظارت تجهیزاتی و تعرفه‌ای داریم.»شیوه نظارت این نیروها به دو قسم است اول مراجعه به مطب‌ها و پرسش از بیماران و پزشک در خصوص ویزیت پرداختی و دوم پایش رندم پرونده‌های بیماران در بیمارستان‌ها، بخشی که به لحاظ عددی بیشترین هزینه درمانی را بر دوش خانوارها گذاشته. تعداد پرونده‌‌های رندومی که در سال گذشته صرفا برای بررسی انتخاب شده کمتر از ۲۰ عدد بوده. موضوعی که اسماعیلی آن را به کمبود نیرو ربط می‌دهد:«فقط بخواهید این پرونده‌ها را پرینت بگیرید کلی وقت می‌گیرد. ما نیرو کم داریم.»کمبود نیروی نظارتی باعث شده تا عملا بخش خصوصی در دریافت هزینه از بیماران رها باشد و نظارت نیز صرفا محدود به مواردی باشد که بیمار شکایت کرده و تشکیل پرونده داده باشد. مسئله ای که اگر چه مدیر نظارت و اعتبار بخشی دانشگاه علوم پزشکی کرمان  از گفتن آن پرهیز می‌کند اما مدیر اقتصاد درمان دانشگاه علوم پزشکی کرمان بر آن صحه می‌گذارد:«چیزی که ما درین مدت شنیدیم این است که تا شکایتی از سمت بیمار طرح نشود، بخش نظارت ما چندان  مداخله‌ای در این داستان  نمی‌کند.»