نیمی از منابع آبی در دسترس کشور از دست رفت. ریاضت آبی کشاورزان تنها راه نجات

نیمی از منابع آبی در دسترس کشور از دست رفت. ریاضت آبی کشاورزان تنها راه نجات

گزارش| اکو ایران

تازه‌ترین داده‌های مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان می‌دهد: میزان منابع آب در دسترس کشور در سال منتهی به 1400 در حد 48 درصد کاهش یافت است.

به گزارش اکوایران،  بر اساس داده‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، مقادیر آب تجدیدپذیر در کشور از 130 میلیارد متر مکعب در دوره منتهی به سال 1373، به 123 میلیارد متر مکعب در دوره منتهی به سال 1386 و 104 میلیارد متر مکعب در دوره منتهی به سال 1390 تقلیل یافته است. 

با محاسبات مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران و براساس برآوردهای منتهی به سال 1400، کاهش چشمگیر منابع آب در دسترس کشور در حد 48 درصد است. 

این در حالی است که به دلیل برداشت از منابع آب زیرزمینی، سالانه حدود 5 میلیارد متر مکعب و در مجموع بیش از 130 میلیارد متر مکعب از منابع آب بین نسلی زیرزمینی و فراتر از ظرفیت تجدیدپذیر آن نیز برداشت شده است که به معنای تهدید شهرها و زیرساخت‌های کشور به دلیل پدید فرونشست است.

 طبق اعلام کارشناسان مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بررسی روند تغییرات متوسط میزان رواناب در نیمه اول دهه 50 نسبت به نیمه اول دهه 90 نیز کاهش بیش از 50 درصدی را تجربه کرده است.  این مقدار از 107 میلیارد متر مکعب به 48 میلیارد متر مکعب رسیده است.

راهکار باقی ماند: پذیرش ریاضت 10 ساله

به باور کارشناسان مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، در شرایطی که رقابت برای برداشت آب در بخش‌های مختلف رو به افزایش است، مواجهه با این بحران بدون بازتخصیص و کاهش تخصیص آب به بخش کشاورزی و اختصاص آن به تعادل بخشی و محیط زیست با هدف پایداری سرزمین، بهره برداری با حداکثر بهره وری در بخش های کشاورزی و صنعت و کاهش و بهینه کردن مصرف آب در بخش شرب، امکان پذیر نیست.  

در واقع اکنون مسئله این است که چگونه بازتخصیص آب بر مبنای پایداری سرزمین و در نظر گرفتن حقابه‌های زیست محیطی و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی اصلاح شود. 

بررسی‌های مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان می‌دهد، این امر بدون پذیرش یک دوره 10 ساله ریاضت آبی در کشور که در آن از یک سو، دولتمردان و سیاستگذاران با پذیرش این واقعیت ابزارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی لازم را تدارک دیده و شرایط لازم برای اجرای آن را فراهم کنند؛ امکان‌پذیر نیست.

در کنار این اتفاق باید بهره برداران و مصرف‌کنندگان نیز با تغییر در روش‌های مصرف و مدیریت آب و سازگاری با شرایط جدید آبی، راهکارهای اجرایی لازم را به کار گیرند.

۱۰ آبان ۱۴۰۱ نیز رئیس اتاق ایران در اجلاس تجارت محصولات کشاورزی و غذایی ایران گفته بود که ایران در آینده چالشی بزرگتر از مسئله آب ندارد اگر رویه‌ها به همین صورت ادامه یابد، 10 سال آینده در بخش‌هایی از ایران موجود زنده‌ای نمی‌بینیم.

 

طبق آمارها، مسیر حرکت ما در ارتباط با مسئله آب، مسیر توسعه نیست.  در دهه 50 مجموعا 47 هزار چاه در کشور داشتیم؛ ولی در سال 1398، حدود 850 هزار حلقه چاه در کشور برآورد شد. وضعیت تالاب‌ها بسیار نامناسب است. با توجه به تحقیقات بین‌المللی که نهادهای واسط سازمان‌ملل آن را انجام می‌داد، در نهایت به واقعیت بحران آب در ایران رسیدند. اگر به همین صورت جلو برویم و اقدام جدیدی نکنیم، 20 سال آینده تصور وجود موجود زنده در بخشی از نقاط ایران تصور اشتباهی است. ایران 10 سال فرصت دارد تا از چالش آب جلوگیری کند و البته می‌تواند جلوی این بحران را بگیرد.