ایران جایگاه نخست تولید پسته را از دست داد

ایران جایگاه نخست تولید پسته را از دست داد
جلال‌پور، رئیس سابق اتاق ایران و تولیدکننده پسته: هم اکنون ۱۵ درصد میزان جهانی تولید پسته در ایران انجام می‌شود، آمریکا ۶۵ درصد و سایر کشورها مابقی میزان تولید را انجام می‌دهند.
پس از سال‌ها هشدار و بی‌توجهی حالا ایران جایگاه نخست تولید پسته جهان را ازدست‌داده است و بسیاری از بازارهای اصلی خارجی از دست تولیدکنندگان ایرانی خارج شده است.
ایران تا سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ رتبه نخست تولید پسته در جهان را به خود اختصاص داده بود. دقیقاً در همان سال‌ها بود که هشدارها در خصوص بی‌آبی در مزارع استان کرمان به‌عنوان مکانی که ۷۰ درصد پسته جهان در آن تولید می‌شد، داده شد. مسئولان کشاورزی و فعالان پسته هشدار می‌دادند که درصورتی‌که روند نامطلوب حمایتی از پسته داران ادامه یابد بازار جهانی پسته به‌زودی از دست ایران خارج می‌شود؛ اما در عمل هیچ اقدامی برای تأمین آب باغ‌های پسته انجام نشد، نتیجه این بی‌برنامگی و بی‌توجهی را در حال حاضر می‌توان مشاهده کرد.
باغ‌های پسته استان کرمان با مشکل جدی تأمین آب مواجه هستند، سختی آب در بخشی از مناطق شمالی کرمان به‌خصوص رفسنجان و انار به حدی رسیده که آب چاه‌ها تلخ شده است و در مقابل کرمان در یک خشکسالی بی‌سابقه فرورفت که همچنان نیز ادامه دارد.
تغییرات اقلیمی گسترده و عدم تحقیقات عملی و تأثیرگذار برای رهایی باغ‌های پسته پیر و فرسوده استان کرمان از خمودگی و عدم معرفی واریانت‌های مقاوم در مقابل خشکسالی و تغییرات اقلیمی حالا باعث شده ایران سالانه ۲۰۰ هزار تن پسته تولید کند که البته از همین مقدار نیز ۷۰ درصد در استان کرمان تولید می‌شود و در مقابل در آمریکا سالانه سه برابر تولید پسته انجام شود.
مدیریت بازار از دست کشاورزان ایرانی خارج شد
حالا بازار پسته جهان در دستان کشاورزان آمریکایی است و در مقابل کشاورزان ایرانی حتی در خصوص تعیین قیمت پسته و تصاحب بازارهای جهانی با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.
در این میان چین به مشتری اصلی پسته ایران تبدیل شده است و البته پس از خرید پسته مقداری از آن در عید چینی‌ها استفاده می‌شود و اغلب محصول نیز فراوری و به نام چین به بازارهای جهانی تزریق می‌شود.
حالا محصول پسته استان کرمان برداشت شده و کشاورزان که محصول را در انبارهای خود نگهداری می‌کنند به فکر صادرات محصول پسته هستند.
پسته به‌صورت تدریجی صادر شود
سخت‌گیری‌های استاندارد و گمرک برای صادرات پسته از یک سو و مشکلات ارزی از سوی دیگر در کنار تحریم‌ها مشکلات پیش روی صادرکنندگان ایرانی است، اما به کشاورزان توصیه می‌شود از عرضه ناگهانی محصول در بازارهای جهانی خودداری کنند؛ زیرا منجر به کاهش قیمت خواهد شد.
از سوی دیگر کشاورزان رفسنجانی که دو سال پیاپی بیش از ۹۰ درصد به محصول‌شان خسارت وارد شده است در سال جاری که سالی پر بازده و مطلوب بوده است، می‌خواهند هر چه زودتر کمبود نقدینگی خود را جبران کنند.
محمود بقایی یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته گفت: عملاً کشاورزان طی دو سال متوالی به دلیل سرمازدگی و سیل محصولی برای عرضه به بازار نداشتند. میزان اندکی محصول تولید و طی این مدت سعی شد با پسته موجود در انبارها بازار داخلی و خارجی را مدیریت کنیم؛ اما امسال میزان باردهی باغ‌ها مطلوب بوده است.
او عنوان کرد: در سال جاری هم مشکلاتی مانند خشکسالی و سهمیه‌بندی برق وجود داشت؛ اما به هر روی میزان برداشت محصول طی سه سال اخیر رکورد زد و حالا بسیاری از کشاورزان در تلاش برای فروش محصول هستند.
توان رقابتی کاهش‌یافته است
بقایی ادامه داد: در بازار جهانی عملاً ایران توان رقابت خود را به‌شدت ازدست‌رفته می‌بیند، چون دیگر ما تولیدکننده اول نیستیم سطح تولید ما افزایش نیافت و در مقابل به دلیل خشکسالی و عدم چاره‌جویی برای حل مشکل آب توسط مسئولان میزان تولید از ۳۰۰ هزار تن به ۲۰۰ هزار تن در سال جاری رسیده است.
او گفت: یا باید مشکل آب دشت‌های کرمان حل می‌شد و یا اینکه پسته در دشت‌های دیگر استان‌های کشور توسعه قابل‌توجه می‌یافت؛ اما در هر دو بخش بسیار منفعل عمل شده است.
این تولید‌کننده پسته افزود: خشکسالی در کرمان باعث شده باغ‌ها توسعه نیابد و عملاً میزان باردهی هم کاهش یابد از سوی دیگر ما طرح‌های تحقیقاتی مطلوبی را نیز اجرا نکردیم و همه چیز در حد شعار باقیمانده است و گونه‌های تولیدی ما باتوجه‌به خشکسالی و تغییرات اقلیمی اصلاح نشده است.
او گفت: حالا در تلاش هستیم حداقل جایگاه دوم در زمینه تولید پسته را حفظ کنیم، در واقع ما بازارهایی مانند اروپا و حتی خاورمیانه و کشورهای عربی را ازدست‌داده‌ایم و حتی پسته آمریکا در عراق و امارات بازاریابی و به فروش می‌رود و چون از بسته‌بندی مطلوب و بازاریابی خوبی بهره می‌برند توانسته‌اند بازار را تصاحب کنند. حتی در برخی از مقاطع برای از میدان خارج‌کردن رقیب به‌صورت مصنوعی قیمت پسته خودشان را کاهش می‌دهند تا توان رقابتی ما را کاهش دهند و بازارها را در دست بگیرند.
او با اشاره به افزایش قیمت نهاده‌های تولید گفت: هزینه تولید پسته در ایران افزایش‌یافته است و آب هم کم شده است؛ اما در مقابل رقیب ما در بهترین شرایط به تولید مشغول شده است.
این تولیدکننده پسته بیان کرد: ما از مسئولان می‌خواهیم پسته ایران به‌عنوان یک کالای لوکس صادرات محور که سالانه بیش از یک میلیارد دلار ارزآوری دارد را نجات دهند و نجات این محصول نیز در سایه حل مشکل آب و یا توسعه کشت در سایر استان‌های کشور مهیا می‌شود.
او گفت: روندها برای اصلاح بسیار کند است برای مدت‌ها گفتیم مشکلات استاندارد و گمرک را برای صادرات کاهش دهید تا امکان صادرات افزایش یابد؛ اما به‌تازگی گفته شود بررسی‌هایی در این زمینه را آغاز کرده‌اند.
رئیس سابق اتاق ایران و تولیدکننده پسته در استان کرمان نیز در خصوص وضعیت پسته اظهار کرد: از کشاورزان می‌خواهیم محصول سال جاری را به‌تدریج وارد بازار کنند تا سهم خود را در بازار حفظ کنیم.
محسن جلال‌پور گفت: باتوجه‌به حجم ۶۰۰ هزار تنی تولید پسته در آمریکا و ۲۰۰ هزارتنی تولید در ایران ما توان قیمت‌گذاری را ازدست‌داده‌ایم اما نباید با افزایش عرضه زمینه کاهش قیمت مهیا شود.
او گفت: هم اکنون در زمینه تولید و صادرات پسته ایران رتبه نخست خود را ازدست‌داده و آمریکایی‌ها دراین‌خصوص پیشتاز شده‌اند به همین دلیل ما در زمینه قیمت بازار پسته در جهان تأثیرگذاری خود را ازدست‌داده‌ایم.
او بیان کرد: هم اکنون ۱۵ درصد میزان جهانی تولید پسته در ایران انجام می‌شود و آمریکا ۶۵ درصد و سایر کشورها مابقی میزان تولید را انجام می‌دهند.
جلال‌پور بیان کرد: ترکیه، اسپانیا، یونان، استرالیا و کشورهای دیگر کشورهای تولیدکننده پسته هستند.
هزینه تولید افزایش و قیمت جهانی کاهش‌یافته است
او همچنین به افزایش هزینه‌های کشت پسته اشاره کرد و افزود: حمایت از کشاورز برای تولید و عرضه در بازار و حفظ شرایط کنونی در بازارهای خارجی ضروری است. در حال حاضر تولیدکننده آمریکایی در حال کاهش قیمت است و افزایش هزینه تولید و کاهش قیمت در بازار جهانی برای ما مشکل‌ساز شده است به همین دلیل باید به‌تدریج محصول را وارد بازار کنیم که بازارهای کنونی را از دست ندهیم.
او گفت: سال‌ها هشدار داده شد که پسته ایران دچار مشکلاتی مانند خرده‌مالکی، خشکسالی، غیرعلمی و غیر‌صنعتی بودن این محصول، تولید سنتی، تحریم‌ها و مشکلات ناشی از سیاست‌های غلط شده است؛ اما کمتر توجه شد و در شرایط کنونی قرار گرفته‌ایم.
او ادامه داد: در صورت عدم حمایت از کشاورزان و عدم رفع مشکلات در آینده با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم شد.
باید دید مسئولان برای حراست و نگهداری از ارز آورترین محصول کشاورزی ایران چه راهکاری در نظر گرفته‌اند و آیا وضعیت محصول پسته ایران روند نزولی خود را در بازار جهانی ادامه خواهد داد یا اینکه راهکاری برای رفع مشکلات اتخاذ می‌شود.