بده بستان رشوه در نظام اداری کشور؛ چرا ایرانی‌ها رشوه می‌دهند؟

بده بستان رشوه در نظام اداری کشور؛ چرا ایرانی‌ها رشوه می‌دهند؟
بنا بر پژوهش بازوی تحقیقاتی مجلس، فقر اقتصادی و نابسامانی‌های درآمدی کارکنان سازمان‌ها منجر به وضعیتی می‌شود که کارمندان دولت اقداماتی را انجام دهند تا بتوانند معاش خود را تأمین کنند. این گزارش ریشه رشوه در ایران را بررسی می‌کند.
رشوه در اصطلاح چیزی است که به حاکم و غیرحاکم می‌دهند تا به نفع رشوه‌دهنده به منظور ابطال حق یا احیای باطل حکم کند.
مطالعات نشان داده است مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی رشوه‌خواری در نظام اداری شامل عدم اجرای عدالت، عدم اجرای قانون، عدم توسعه اقتصادی، نارضایتی مردم، زیر سؤال رفتن حاکمیت و گسترش فعالیت‌های غیرقانونی است.
بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ماحصل رفتار کسانی که رشوه می‌دهند (رشا) و کارمند یا مأمور دولتی را در دستگاه اداری کشور به طمع می‌اندازند و نیز رفتار کسانی که با تکیه بر عذر بدتر از گناه به خود اجازه رشوه گرفتن (ارتشا) می‌دهند چیزی غیر از بیمار کردن نظام اداری در سطوح خرد و کلان نخواهد بود.
طبق برآورد بانک جهانی سالیانه ۸۰ میلیارد دلار در جهان رشوه رد و بدل می‌شود و طبق برآورد شفافیت بین‌الملل، هیچ کشوری در دنیا نیست که در تجارت خارجی رشوه پرداخت نکرده باشد.
عضویت ایران در کنوانسیون سازمان ملل متحد
پس از تصویب کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه جرائم سازمان یافته فراملی در سال ۲۰۰۰ (پالرمو)، بحث‌های زیادی در خصوص ارتشا و پیشگیری از آن مطرح شد تا اینکه در نهایت در سال ۲۰۰۳ کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد (مریدا) تصویب شد.
به موجب قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد کشور ایران نیز در سال ۱۳۸۷ با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام به کنوانسیون مریدا ملحق شده است.
کنوانسیون مریدا به عنوان نخستین و جامع‌ترین معاهده مبارزه با فساد یک زبان مشترک در خصوص مبارزه با فساد ترسیم می‌کند این معاهده در سال ۲۰۰۳ تصویب و در سال ۲۰۰۵ لازم الاجرا شد تعداد زیاد امضاکنندگان و تصویب کنندگان، معاهده بیانگر گستره اجماع جهانی در خصوص کنوانسیون است این اجماع نه تنها در بین دولتها بلکه در میان بخش خصوصی و جامعه مدنی نیز وجود دارد.
ریشه رشوه در نظام اداری ایران
در زمینه علل وجود رشوه در نظام اداری ایران دو مطالعه آمده است. براساس مطالعه انجام شده توسط تبشیری و آهنگری در سال ۱۴۰۱- دلایل بروز ارتشا در نظام اداری ایران براساس اندیشه دورکهایم به شرح زیر است:
برهم خوردن نظام ارزش‌ها
این گزارش می‌گوید، مهم‌ترین عامل بروز فساد در دیدگاه دورکهایم را باید تغییر در ریشه‌های فرهنگی و عقیدتی جستجو کرد، به گونه‌ای که اگر ارزش‌ها، هنجارها، عقاید و باورهای حاکم بر افراد اجتماع متکی بر ارزش‌های مادی‌گرایانه، فردگرایانه و مصرف‌گرایانه باشد.
درباره تغییر ارزش‌ها و باورها در ایران بعد از انقلاب (به خصوص بعد از جنگ تحمیلی) می‌توان دلایل گوناگونی را معرفی کرد، همچون تغییر در سبک زندگی، که سبب به وجود آمدن بسیاری از بزه‌های اجتماعی برای رسیدن به یک الگوی زندگی تجمل گرایی و مصرف گرایی شده است.
به طور مثال اگر کارمندی در جامعه امروز به دنبال یک چنین زندگی باشد، باید از راه‌های غیرقانونی مانند رشوه برای آن اقدام کند.