پزشکی قانونی آمار کارگران فوت شده حین کار در استان کرمان را ۸۴ و اداره کار ۲۸ نفر اعلام کرد. سال گذشته ۸۴ کارگر در حین کار در استان کرمان فوت کردند

پزشکی قانونی آمار کارگران فوت شده حین کار در استان کرمان را ۸۴ و اداره کار ۲۸ نفر اعلام کرد. سال گذشته ۸۴ کارگر در حین کار در استان کرمان فوت کردند
گزارش | مرضیه قاضی‌زاده
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان با اشاره به حادثه معدن ارزوئیه و فوت ۲ نفر در این معدن به علت ریزش می‌گوید: «این افراد در حین کار فوت شدند؛ اما مشمول قانون کار نیستند چرا که این ۲ نفر بدون اطلاع صاحب معدن و به‌صورت غیرقانونی از این معدن، کار استخراج و فروش را انجام می‌دادند.»
کاغذ وطن – ۸۴ مرگ. این تعداد کل کارگرانی است که سال گذشته در استان کرمان یا از داربست سقوط کردند، یا زیر زمین از نبود اکسیژن جان دادند و یا در آتش سوختند و یا برق‌گرفتگی عامل مرگشان شد. ۸۴ جسم بی‌جان، ثبت شده پزشکی قانونی در استان کرمان است؛ تعدادی که مشمول قانون کار شدند، نصف این عدد هم نیست، مجموعاً در سال گذشته ۲۸ مرگ از این تعداد مشمول قانون کار شدند و از خانواده‌شان حمایت شده. آمار تأمین اجتماعی از این هم کمتر است، بیمه‌شدگان این تعداد مجموعاً ۱۶ نفرند.
سال گذشته هزار و ۹۰۰ فوتی کارگر بر سیاهه پزشکی قانونی کشور ثبت شده. میانگین روزی ۵ الی ۶ کارگر، کار عامل مرگشان شده. ۸۶۱ تن از بلندی سقوط کردند، موضوعی که گویای سهم بالای حوادث ناشی از کار پروژه‌های ساختمانی در کشور دارد.
بیشترین مرگ برای تهران، اصفهان، خراسان رضوی و مازندران بوده. مجموعاً ۸۰۷ تن، ۴۳ درصد از کل مرگ‌ومیر جامعه کارگری بر سرکار.
هزار و ۹۰۰ فوتی. مرگ‌هایی که همه را دستگاه‌های اجرایی گردن نگرفتند. دولت‌ها همیشه به دنبال کوچک جلوه‌دادن حوادث بودند. بخش زیادی از این افراد ملیتشان نامشخص است و مشمول هیچ قانون و تبصره‌ای نشدند. آمار ثبت شده وزارت کار از این فوتی‌ها ۷۱۱ تن است؛ این یعنی یک هزار و ۱۸۹ تن را دولت گردن نگرفته و مشمول قانون کار نیستند. این در حالی است که طبق کلیات قانون کار حتی اگر فردی یک روز برای نظافت به منزل فردی برود در دایره شمول قانون کار قرار بگیرد، بااین‌حال همیشه با تبصره‌هایی این افراد از دایره شمول حذف شدند. به‌عنوان‌مثال به‌موجب ماده ۱۹۱ قانون کار، کارگاه‌های کوچک کمتر از ده نفر را می‌توان بر حسب مصلحت، موقتاً از شمول بعضی از مقررات قانون کار مستثنی کرد. استثناهایی که حالا پیکر بی‌جان هزار و ۱۸۹ کارگر را ندید گرفته است و چشم به روی این حوادث منجر به فوت بسته است.
آمار تأمین اجتماعی اما از یک حقیقت دردناک‌تر خبر می‌دهد. علی‌رغم اینکه از تکالیف اولیه کارفرما بیمه‌کردن کارگر است، آمار تأمین اجتماعی از فوتی‌های حوادث ناشی از کار سال گذشته ۴۵۵ نفر است که اختلافی بیش از هزار و ۴۰۰ مرگ دارد.
*پزشکی قانونی کرمان مرگ ۸۴ کارگر در اثر حوادث ناشی از کار را تأیید کرد
آمار مرگ در اثر کار در کرمان در وضعیت میانه است. نه جز استان‌های بالاست و نه در رده‌های پایین قرار دارد. در کرمان تعداد کارگرانی که سال گذشته به دلیل مصدومیت کاری به پزشکی قانونی مراجعه کردند، ۵۹۷ نفر است که از این تعداد ۴۱ نفر زن بودند و الباقی همه مرد. ۸۴ نفر از این کارگران بعد از مرگ، جنازه‌شان به پزشکی قانونی ارسال شده است. ۸۴ نان‌آور خانواده که طبق آزمایشات پزشکی قانونی علت مرگ ۳۳ نفرشان سقوط از بلندی بوده . ۱۴ نفرشان هم بر اثر برخورد با یک جسم سخت، جان دادند و ۱۳ نفر هم دچار برق‌گرفتگی شدند.
*مدیرکل کار استان کرمان: متولی آمار فوت‌شدگان کار پزشکی قانونی نیست
به طبع کشور در کرمان هم اداره کار مرگ ۵۶ نفر را گردن نگرفته و در شمول قانون کار قرار نداده است. محمدرضا مصباح، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کرمان در گفت‌وگو با «کاغذ وطن» مرگ ۸۴ کارگر در اثر حوادث ناشی از کار در سال گذشته را نمی‌پذیرد: «ملاک پزشک‌قانونی باید مشخص شود. متولی اعلام آمار فوت‌شدگان ناشی از کار اداره کار است نه پزشکی قانونی، ممکن است یک جا طرف در خانه خودش دچار برق‌گرفتگی شود و فوت کند، این فرد دیگر مشمول قانون کار نیست و در حوادث کار نمی‌آید.» مصباح با تأکید بر آمار کاهشی فوت‌شدگان ناشی از کار در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبلش، شرط شمولیت قانون کار را داشتن کارفرما و گرفتن مزد می‌داند. او با اشاره به حادثه معدن ارزوئیه و فوت ۲ نفر در این معدن به علت ریزش می‌گوید: «این افراد در حین کار فوت شدند؛ اما مشمول قانون کار نیستند چرا که این ۲ نفر بدون اطلاع صاحب معدن و به‌صورت غیرقانونی از این معدن، کار استخراج و فروش را انجام می‌دادند.»
حتی اگر آمار اداره کار را ملاک قرار دهیم، سال گذشته ۲۸ کارگر جان خود را در اثر حوادث ناشی از کار از دست دادند، بااین‌حال تأمین اجتماعی مرگ صرفاً ۱۶ نفر را ثبت کرده است؛ یعنی با فرض پذیرش آمار اداره کار ۱۲ نفر از این کارگران حتی بیمه هم نبودند. اینکه سرنوشت خانواده‌هایی که نان‌آورشان فوت شده و بیمه نبودند، چه می‌شود؟ موضوعی است که تنها راه حمایتی‌اش شکایت است.
به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان کسانی که بیمه شده تأمین اجتماعی نیستند و حین کار فوت می‌کنند، بایستی خانواده با حضور در مراجع قضایی و یا پاسگاه شکایتی از کارفرما تنظیم کند. مرحله بعد رسیدگی کارشناسان و بازرسان اداره کار است. طبق توضیحات مصباح بعد از تشکیل پرونده به‌تناسب قصور کارفرما ملزم به پرداخت دیه است، بدین معنی که اگر میزان قصور کارفرما ۷۰ درصد و یا ۵۰ درصد تشخیص داد شود به‌تناسب همین میزان قصور ملزم به پرداخت دیه است، اما کارفرما به دلیل عدم رعایت ایمنی هیچ نوع جرم کیفری متوجهش نیست.
*مهاجرانی که هیچ‌کس زیر بار مرگشان نمی‌رود
هر چند که در این گفت‌وگو مدیرکل کار علت اختلافات آماری را، کارگر نبودن فوت‌شدگان ثبت شده در پزشکی قانونی اعلام می‌کند؛ اما به گفته یک منبع آگاه یکی از دلایل اختلاف بین آمار اداره کار و پزشکی قانونی شده، کارگران تبعه افغانستانی است. افرادی که به جهت غم نان پای هر شغل سخت و ناایمنی رفته‌اند و حتی با مرگشان هم صدایی از جایی بلند نمی‌شود. حال‌آنکه طبق قانون اگر کارگر غیرمجاز در یک کارگاه فوت کند، مشمول هیچ‌گونه حمایتی نیست. مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان در پاسخ به این پرسش خبرنگار «کاغذ وطن» در خصوص فوت یک کارگر غیرمجاز در یک کارگاه ساختمانی یا صنعتی می‌گوید: «کارگری که مجاز و رسمی باشد بعد از شکایت همان دیه کارگران ایرانی را می‌گیرد؛ اما اگر کارگر غیرقانونی باشد، هیچ. خلاف کردند که کار انجام دادند و ما حتی کارفرما را برای به‌کار گیری اتباع غیرمجاز جریمه می‌کنیم.»
شهریور امسال سه کارگر چاه‌کن که ۲ نفرشان تبعه افغانستان بودند، بر اثر گازگرفتگی در تهران جان خود را از دست دادند. ۲۲ شهریورماه در حادثه دیگری، واژگونی وانت‌بار حامل کارگران در محور جاده دماوند به فیروزکوه یک کشته و ۱۴ زخمی برجای گذاشت که همه آن‌ها افغانستانی بودند. بخش قابل‌توجهی از کارگران شاغل در کشور را کارگران مهاجر افغانستانی تشکیل می‌دهند. بااین‌حال درباره شمار کارگران مهاجر و حوادثی که برایشان رخ می‌دهد اطلاعات دقیقی در دست نیست.