مهاجرت سالانه ۳ هزار پرستار از کشور. «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانۀ پرستار: تعداد پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند از استخدامی‌های وزارت بهداشت بیشتر است

مهاجرت سالانه ۳ هزار پرستار از کشور. «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانۀ پرستار: تعداد پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند از استخدامی‌های وزارت بهداشت بیشتر است
کاغذوطن
در سال‌های پس از کرونا، میزان اعتراضات صنفی پرستاران دربارۀ مشکلاتی که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بیش از پیش شد. سختی کار و کمی حقوق و همچنین شرایط سخت سیاسی‌اجتماعی و اقتصادی، باعث شد بخش زیادی از آنان پس از مشاهدۀ بی‌فایده‌بودن نتیجۀ اعتراضات خود، دیگر امید زندگی و کار در ایران را از دست بدهند و رنج مهاجرت را به جان بخرند تا در ادامۀ عمر و زندگی خویش، از سال‌ها تلاش و مهارت و تحصیل خود بهره‌ای ببرند. شاید یکی از پردرخواست‌ترین مشاغل برای مهاجرت همین پرستاران باشند. یک جست‌وجوی ساده در مورد مهاجرت ۲۰۲۴ پرستاری در گوگل، نشان می‌دهد شرایط برای رفتن به اغلب کشورها فراهم است؛ از ترکیه و آلمان گرفته تا آمریکا و حتی کشورهای کوچک و البته پردرآمد عربی. آژانس‌های مهاجرتی در ازای دریافت مبالغی، پرستاران را برای انجام این فرآیند کمک می‌کنند تا با اطلاع از حقوق کشور مقصد، راهی دیگر کشورها شوند. اگرچه معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است، آمار مربوط به مهاجرت پرستاران در فضای مجازی صحت ندارد، اما واقعیت امروز چیز دیگری می‌گوید.
* کمبود ۱۰۰ هزار پرستار و شنیده‌نشدن صدای آنان
ابتدای امسال بود که «سیدمحمد علوی» پرستار بالین و فعال صنفی حوزۀ پرستاران، در گفت‌وگو با «همشهری آنلاین» اعلام کرده بود: با آنکه کشور با کمبود ۱۰۰ هزار پرستار مواجه است، وزارت بهداشت حاضر نیست حدود ۲۰ هزار پرستارِ طرحی را که طرح خود را گذرانده‌اند و در دورۀ کرونا نیز سنگ‌تمام گذاشتند، به کار گیرد.
به‌گفتۀ او، مشکلات معیشتی پرستاران و عدم اجرای تبدیل وضعیت آن‌ها، باعث شده که خیلی از آن‌ها اقدام به مهاجرت کنند. حقوق و مزایای پرستارانی که به عمان مهاجرت کرده‌اند، ۶ برابر حقوق یک پرستارِ فعال در ایران است.
اما این فقط کشور عمان نیست که حقوقش چندین برابر است، بلکه سایر کشورهای اروپایی نیز چنین هستند. به‌‎گفتۀ علوی، «متأسفانه پرستارانِ کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس را، ایران دارد تأمین می‌کند. چون الان بیشترین مهاجرت پرستاران به کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس است. ما این همه نیرو تربیت نکردیم که راحت آن‌ها را به حاشیۀ خلیج‌فارس و اروپا و… بفرستیم و خودمان دچار کمبود باشیم. مسئله این است که کمبود پرستار در نهایت به سلامت مردم آسیب می‌زند، نه به کس دیگری.»
اعتراض‌های پرستاران در چند روز اخیر در شهرهای مختلف کشور دیده و شنیده می‌شود. در این دور از اعتراض‌ها، پرستاران ابتدا در کرج و بیمارستان‌های استان البرز و سپس در بیمارستان‌های استان فارس دست از کار کشیدند. اعتراض پرستاران به استان‌های دیگر از جمله زنجان و استان‌های شمالی کشیده شد و در نهایت در ۲۷ مرداد، پرستاران در دو بیمارستان اصلی مشهد (امام رضا و قائم) دست از کار کشیدند.
«ایلنا» در گزارشی در همین رابطه تأکید کرده است: در بیش از ده روز گذشته، رئیس‌جمهور جدید و معاونان انتصابی او، هیچ واکنشی به اعتراض پرستاران نشان نداده‌اند؛ تنها واکنشی که از سوی فرادستان دیده شده، تقلیل ماجرا به طلبِ معوقات مزدی و صدور دستور برای پرداخت مطالبات پرستاران بوده؛ در‌حالی‌که خواسته‌های پرستاران در سطحی فراتر قرار دارد: اجرای قانون؛ اجرای بدون تنازل و بی‌تبعیضِ قانون.
بااین‌حال اما دولت و متولیان امر، واکنشی به این مطالبات صنفی نداشته‌اند و همین موضوع عاملی به‌نام «امید» را در بین آنان کم‌رنگ می‌کند.
*موج مهاجرت پرستاران وحشتناک است
نکته‌ای که «علی جعفریان»‎ مسئول کمیتۀ وزارت بهداشت، در شورای راهبری دولت هم به آن اشاره می‌کند و از کم‌رنگ‌شدن امید در جامعۀ پرستاران سخن می‌گوید. او به «هم‌میهن» گفته است: بحران نیرو در نظام سلامت، به موضوع امید گره خورده است.
او وضعیت مهاجرت پرستاران یا ترک کارشان را، وحشتناک توصیف می‌کند: «ما با موج مهاجرت پرستاران به کشور آلمان مواجه هستیم. پرستاران یکی‌درمیان، آلمانی یاد می‌گیرند تا بتوانند از کشور خارج شوند. آن‌ها با یک مدرک زبان آلمانی می‌توانند از کشور خارج شوند. در دانشگاه علوم پزشکی تهران، بیمارستان‌های جدیدی ساخته شده که خیلی از بخش‌های آن به‌دلیل نبود نیروی پرستار، فعال نشده است. یک‌ سال است در انتظار جذب نیرو برای بخش جراحی عروق بیمارستان امام خمینی هستیم. دانشگاه علوم پزشکی تلاش می‌کند، اما متقاضی ندارد.»
براساس آمارها، مهاجرت پرستاران در سال‌های اخیر بسیار بالا رفته است. مسئولان سازمان نظام پرستاری اعلام کرده‌اند که هرسال حدود ۳ هزار پرستار برای مهاجرت از کشور از این سازمان گواهی «گوداستندینگ» می‌گیرند، درحالی‌که تعداد کل دانشجویان این رشته حدود ۱۰ هزار نفر است و به‌گفتۀ نایب‌رئیس شورای‌عالی این سازمان، مهاجرت این نیروها به مرحلۀ بحرانی رسیده است.
*درخانه‌نشستن بهتر از پرستاری‌کردن
بااین‌حال معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مشکلات پرستاران و انگیزه‌های مهاجرت آنان را انکار می‌کند. «عباس عبادی» در گفت‌وگویی به «ایرنا» بیان کرده بود، مهاجرت صرفاً مختص به حرفۀ پرستاری نیست؛ سایر حرَف نیز با این پدیده مواجه هستند، اما آمار مربوط به مهاجرت پرستاران در فضای مجازی صحت ندارد.
عبادی تأکید کرده بود: یک دانشجوی متعهد نباید تنها در محور مسائل فردی و شخصی خود متمرکز باشد و از رویدادهای جامعه و جهان غافل شود.
بااین‌حال اما وضعیت معیشتی و حقوقی پرستاران، واقعیت‌های دیگری را به ما نشان می‌دهد. درحال‌حاضر حقوق یک پرستار ایرانی، ماهانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان، یعنی حدود ۲۰۰ دلار است که در قیاس با سایر کشورها، چیزی شبیه هیچ است. در آلمان یک پرستار به‌محض ورود به کار، ۲ هزار دلار می‌گیرد، در اروپا ۴ هزار دلار و در آمریکا و کانادا ۵ هزار دلار؛ قیاس این اعداد نشان از یک فاصلۀ عمیق و یک نارضایتی عمیق‌تر دارد.
در همین زمینه «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانۀ پرستار، از شیوۀ مواجهۀ پرستاران با این وضعیت به «ایلنا» می‌گوید: هرکدام یک راهی را در پیش گرفته‌اند؛ خیلی‌ها مهاجرت کرده‌اند؛ تعداد پرستارانی که مهاجرت کرده‌اند، از استخدامی‌های وزارت بهداشت بیشتر است. یک‌سری تغییر شغل داده‌اند و به کار اداری و دفتری روی آورده‌اند. برخی ترک شغل کرده‌اند و در خانه نشسته‌اند، چون اگر در خانه بنشینند و پول ایاب‌وذهاب و مهدکودک و… ندهند، ضررشان کمتر است.