تکنیکال ، امّا …

نقدی بر فیلم سینمایی شاهزاده روم به مناسبت اکران موفق اش در سینماهای کشور
تکنیکال ، امّا …

مدتهاست که در سینمای جهان ، بخصوص آمریکا و هالیوود فیلم های سینمایی انیمیشن حرف اول را در فروش جهانی می زنند. مخاطب انبوه این نوع از فیلم ها طی چند سال اخیر به حدی شیفته این گونه ی سینمایی شده که کمپانی های بزرگ فیلمسازی را برآن داشته تا وارد این حیطه شوند و دست به تولید آثاری پرهزینه و شگفت انگیز بزنند. به همین روی فیلم های انمیشن درخشانی تولید شده و به فروش های تخیلی نیز دست یافته اند. آثار پرفروشی همچون : ((منجمد)) که با فروشی نزدیک به یک میلیارد و سیصد میلیون دلار پرفروش ترین انیمیشن تاریخ سینما محسوب می شود و در رتبه هفتم پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما قرار دارد،کارخانه اسباب بازی،شیرشاه،درجستجوی نمو،شرک و عصر یخبندان.
با نگاهی گذرا به ارقام فروش و رتبه این انیمیشن ها در جدول پرفروش ترین فیلم های جهان ، می توان به اهمیت حضور این گونه از سینما در ترنول و چرخه مالی فیلم در جهان پی برد. شاید مهمترین عنصر جاودانگی سینما حضور تماشاگران و مخاطبان در سالن باشد. کاری که انیمیشن های سینمایی برای جذب مخاطب انجام می دهند بسیار مهم و برای بقای سینما دارای اهمیت است و ظاهرا که مخاطبان بیشترین ارتباط را با این نوع از سینما برقرار کرده اند. به همین منظور تمامی ژانرهای سینمایی خود را به سوی این نوع از سینما سوق می دهند.
حال دیگر در اکثر ژانرهای سینمایی ردپایی از انیمیشن به چشم می خورد. تا جایی که بخش اعظمی از فیلم های معمایی، پلیسی،کمدی،تاریخی و حتی ملودرام را تکنیک های مختلف انیمیشن سازی در برگرفته است. شاید بزرگترین عامل استقبال مخاطب از این گونه سینما،وجود تخیل بی انتها باشد. بدین معنی که در دنیای انیمیشن هر عملی قابل انجام است و این برای مخاطب امروزی که علاقمند به تسخیر در آوردن دنیاست ، موقعیتی جذاب به وجود می آورد.
اما در کشور ما سابقه بسیار زیادی از این نوع سینما به چشم نمی خورد. شاید اصلی ترین دلیل اش عقب افتادگی تکنیکی و تجهیزاتی ما نسبت به سینمای دنیا باشد. البته طی چند سال اخیر گهگاه دست به تجربه هایی زده شده که موفقیت درخشانی را در پی نداشته اند. اما این روزها فیلم انیمیشنی به پرده سینما های کشور آمده که توانسته رگ خواب مخاطب را به دست آورد و با استقبال خوبی روبرو شود. فیلم سینمایی شاهزاده روم که در بیست روز اول اکرانش توانسته از مرز فروش یک میلیارد تومان عبور کند از سیزده آبان مصادف با روز دانش آموز در کل کشور اکران شده است.ظاهرا این فیلم از مدتی قبل اکران بین المللی خود را نیز آغاز کرده و در چند کشور نظیر لبنان و عراق به نمایش درآمده است.شاهزاده روم داستان عاشقی و دلدادگی پرنسسی مسیحی و پاکدامن به نام ملیکا را روایت می‌کند که از تبار پدر از نوادگان یشوعا وصی حضرت عیسی و از تبار مادر نواده قیصر روم است.
سرنوشت این بانوی پاکدامن به گونه‌ای رقم می‌خورد که وی نهایتاً به بلاد اسلامی عزیمت می‌کند… این پرنسس مسیحی نهایتاً پس از آنکه به همسری امام یازدهم شیعیان در می‌آید، مادر منجی بشریت می‌گردد. این فیلم که در جشنواره سی وسوم فیلم فجر با استقبال روبه رو شد و لوح تقدیر ویژه این مراسم را به خود اختصاص داد، به گفته سازندگانش حدود دو میلیارد تومان هزینه تولید در برداشته و ظرف مدت زمان 15 ماه آماده نمایش شده است. شاهزاده روم که توسط هادی محمدیان نوشته و کارگردانی شده ، به تهیه کنندگی حامد جعفری به تولید رسیده است. این انیمیشن سینمایی تولید سال ۱۳۹۳ بوده و محصول گروه هنرپویا (کنسرسیوم مشترک مؤسسه فرهنگی هنری هفت سنگ و مؤسسه فرهنگی هنری سلوک افلاکیان) با همکاری مؤسسه مجله مهدی لبنان است که با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و پیش فروش نسخه عربی آن به مجله مهدی کشور لبنان تولید شده و شایسته ذکر است که اکثر عوامل این فیلم از دانش آموختگان دانشگاه شاهد می باشند. در بین عوامل فیلم نام های آشنایی همچون : آریا عظیمی نژاد به عنوان آهنگساز که همکاری در بیش از پنجاه فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی را در سمت آهنگساز در کارنامه دارد و یا حسن ایوبی به عنوان تدوینگر که تدوین حدود چهل و پنج فیلم سینمایی را به عهده داشته است، به چشم می خورد. فارغ از فروش خوب و استقبال بی نظیر مردم از این انیمیشن سینمایی ، این اثر از دو جنبه قابل بررسی است.
یکی جنبه تکنیکی و دیگری جنبه محتوایی . اساسا فیلم به لحاظ تکنیکی و کیفیات بصری قابل قبول بوده و از استاندارد های سینمای انیمیشن ایران بالاتر می باشد . تمامی طراحی شخصیت ها، متحرک سازی و دیگر اسلوب سه بعدی به خوبی به انجام رسیده اند.شاید از محدود اشکالات تکنیکال فیلم . فضا سازی در نماهای لانگ شات که گستره بزرگ تری از فضا و موقعیت را در برمی گیرد ، باشد.
فضاسازی ها تا زمانی که در نماهای بسته و نزدیک به انجام رسیده خوب و قابل قبول بوده ، اما به محض اینکه به نماهای باز و فضاهایی با زاویه دید وسیع تر می رسد دچار مشکل شده و ضعف تکنیکی اش به چشم می خورد . برای مثال می توان از صحنه خواب دیدن شاهزاده و حضورش در باغ سرسبز رویایش نام برد.
ولی مشکل اصلی فیلم فیلمنامه غیر استاندارد و سردستی اش است. فیلمنامه به حدی دچار نقص و دارای حفره های عمیق است که باعث تعجب می شود.فارغ از مطابقت تاریخی وقایع، هیچ یک از اصول فیلمنامه نویسی و دراماتیزه شدن در این فیلم به چشم نمی خورد. طرح کلی و روایت فیلمنامه بسیار ناقص و ناهمگون می باشد. بسیاری از وقایع دارای منطق دراماتیک نیستند و هیچ کمکی به پیشبرد روایت نمی کنند.
نه قهرمان و نه ضد قهرمانان فیلم به عرصه ظهور نمی رسند و کارکرد نمایشی نداردند. بسیاری از حوادث فیلمنامه بی دلیل اتفاق می افتند ، مانند یورشی که به روم می شود و آن صحنه های بی ربط و ناهمگون جنگ را به ارمغان می آورد.فیلمنامه دارای ریتم منظمی برای ارائه رویداد ها و کنش هایش نیست.
گاهی اتفاقی بی اهمیت با آب و تاب پرداخت می شود ، اما رویدادی مهم به خوبی و به اندازه کافی به تصویر کشیده نمی شود.به طور کلی فیلمنامه شاهزاده روم دچار نواقص فاحشی است که ای کاش توسط فیلمنامه نویسی با تجربه نوشته شده بود و در کنار فرم خوب اش به اثر بهتری تبدیل می شد. به هر حال همین که بار دیگر فیلمی به پرده آمده که تمامی اعضای خانواده در کنار هم به تماشایش در سالن سینما می نشینند ، این خود نوید بخش رونقی تازه بر این گونه سینمایی در ایران است. امید که در سال های آتی شاهد تولید آثار انیمیشن موفقی در جذب تماشاگر از این دست باشیم. در سینمای ما جای ژانرهای مردم پسندی همچون : پلیسی،معمایی،تخیلی،وحشت و همچنین قالب انیمیشن بسیار خالی است. ظاهرا تنها راه نجات سینما در ایران از مرگ کامل ، تولید و عرضه این نوع آثار می باشد.
* منتقد و سینماگر